Газета «Советский спорт» (Москва) от 2 ноября 1978 года:

Победа, равнозначная поражению.
Лидеры чемпионата СССР — Динамовцы Тбилиси выбывают из розыгрыша Кубка УЕФА.
«Динамо» (Тбилиси) — «Герта» (Западный Берлин). 1:0 (0:0), Повторный матч 1/16 финала розыгрыша Кубка УЕФА. Тбилиси. 1 ноября. Стадион «Динамо» имени В. И. Ленина. Пасмурно. 8 градусов. 75 000 зрителей.
Судьи К. Матсон, М. Хорвинен, Э. Мультинен (все — Финляндия).
«Динамо»: Гогия, Костава, Кантеладзе, Чивадзе, Г. Мачаидзе (Сулаквелидзе. 64), Дараселия, М. Мачаидзе, Коридзе, Гуцаев, Кипиани, Шенгелия.
«Герта»: Нигбур, Зидат, Брюкк, Дифенбах, Вайнер, Нюссинг, Расмуссен (Кремер, 34), Беер, Гранитца, Герсдорф, Милевски.
Гож Шенгелия (57),
Предупреждены — Г. Мачаидзе, Расмуссен, Вайнер.
Можно сказать, что хозяева поля начали матч при счете 0:2. Это не преувеличение — два гола, пропущенные ими в первом матче 1/16 финала, тяжелым грузом лежали на команде и, только отыграв их, можно было думать о дальнейшем продвижении к Кубку.
В подобных ситуациях особое значение приобретают первые минуты матча. От того, как они сложатся, как поведут свои атаки те, кому догонять и как станут защищаться соперники, для которых надежная оборона становится главной заботой, за-висит многое. Динамовцы очень активно начали игру и не снижали активности на протяжении всего матча. Ни мокрое от лившего накануне дождя поле, ни похолодание, наступившее в эти дни, не охладили их пыла.
Атаки, как говорится, следовали одна за другой. Гости, отражая их, чаще всего отбивали мяч за лицевую линию — достаточно сказать, что по ходу встречи динамовцы подавали 24 угловых, гости — лишь один. И хотя в большинстве случаев защитники опережали атакующих при выполнении угловых, наиболее острые ситуации у ворот «Герты» были созданы динамовцами именно после этих стандартных положений.
Но разумеется, не только с угловых угрожали динамовцы воротам гостей. Несколько стремительных проходов по флангам, особенно Гуцаева, так же как нацеленные передачи из глубины в штрафную площадку, неизменно накаляли обстановку в штрафной площадке «Гер-ты». Но при всем том ударов по воротам Нигбура было все же мало — в большинстве случаев путь мяча к воротам преграждали защитники.
К перерыву счет так и не был открыт. И гости, вне сомнения, вправе были отнести такой баланс себе в актив. Но после того, как Шенгелия в привычной для него манере отлично использовал пас из глубины и, мгновенно развернувшись, послал мяч мимо вратаря в угол ворот, появилась надежда, что хозяева смогут добиться большего.
Теперь динамовцы чаще обстреливают ворота из-за пределов штрафной площадки. Как и в первом тайме, они подают угловые сериями. Тройка игроков средней линии — Дараселия, М. Мачаидзе, Коридзе, как и до перерыва, активно поддерживает форвардов. Чувствуется, что соперники устали, борьба отняла у них много физических сил.
Но времени остается все меньше, динамовцы едва ли не всей командой ведут игру на половине поля «Герты», хотя отлично понимают, что малейшая оплошность в обороне может перечеркнуть все их надежды. Правда, гости раза два опасно приблизились к воротам Гогия. Но так и не сумели их взять. К сожалению, не смогли сделать этого и динамовцы. Победы со счетом 1:0, которой добились динамовцы, недостаточно для продолжения борьбы за Кубок УЕФА.
М. Бердзенишвили, заслуженный мастер спорта.

Газета «ლელო» («Лело», Тбилиси) от 4 ноября 1978 года:

და მაინც საფეხბურთო რომანტიკა.
თბილისი. ვ.ი. ლენინის სახელობის `დინამოს” სტადიონი. 1 ნოემბერი.
”დინამო” (თბილისი) — ”ჰერტა” (დასავლეთ ბერლინი) 1:0 (0:0).
”დინამო”: გოგია, კოსტავა, კანთელაძე, ჩივაძე, გ. მაჩაიძე (სულაქველიძე), დარასელია, მ. მაჩაიძე, ქორიძე, გუცაევი, ყიფიანი, შენგელია.
”ჰერტა”: ნიგბური, ზიდატი, ბრიუკი, დიტენბახი, ვაინერი, ნიუსინგი, რასმუსენი (კრემერი), ბეერი, გრანიტცა, ჰერსდორფი, მილევსკი.
მსაჯი კ. მატსონი (ფინეთი).
გოლი გატიანა რ. შენგელიამ (57-ე წ.).
გაფრთხილებული არიან გ. მაჩაიძე, დიტენბახი, ვაინერი.
იშვიათად, რომ ერთმა მატჩმა გამოკვეთილად დახატოს საფეხბურთო კოლექტივის სახე. ნათლად და თითქმის ამომწურავად გასცეს პასუხი არა ერთსა და ორ კითხვას. ძნელად თუ მოხდება, რომ ოთხმოცდაათწუთიანი ორთაბრძოლა გუნდის მიერ გავლილი კარგა მოზრდილი გზის შესაჯამებლად და მომავალი გეგმების მოსანიშნად, საერთოდ, სერიოზული ფიქრის საგნად იქცეს.
იშვიათად, რომ ერთადერთ მატჩს ამოდენა პატივი ხვდეს, მაგრამ რატომღაც მგონია — სწორედ ამგვარი ტვირთი იდო კისრად ”დინამოსა” და ”ჰერტას” მეორე, თბილისურმა შეხვედრამ. ეს ყველაფერი იმთავითვე განაპირობა შექმნილმა სიტუაციამ: მატჩი — პრინციპული, ამოცანა — კონკრეტულზე კონკრეტული. უთუოდ ანგარიშგასაწევია ისიც, რომ ჩვენს გუნდს იმ დღეს სავსებით განსხვავებული ხელწერისა და საფეხბურთო იდეების მიმდევარი მეტოქე ჰყავდა. ყოველ შემთხვევაში, მსაჯის საფინალო სასტვენის შემდეგ მაინც აშკარა გახდა, რომ სამი წელიწადი აღმავლობის გზაზე მდგომი გუნდი კიდევ ერთ ზღუდეს მიადგა, ზღვარს, რომლის იქით, უეჭველია, სწორედ ის ფეხბურთი იწყება, ხვალ თუ არა ზეგ მაინც საჩვენოდ რომ უნდა იქცეს. ასეთია ქართული ფეხბურთის თაყვანისმცემელთა სურვილი. ამას მოითხოვს განვითარების მარტივი კანონი.
ორბურთიანი ვალი მართლაც ძნელად გასასტუმრებელია თუნდაც აშკარად სუსტ მეტოქესთან. ”ჰერტა” კი არც ასეთთა რიცხვს მიეკუთვნება და არც ის გუნდია, წამით მოდუნების ან გრძნობების აყოლის უფლება მისცეს თავს. თუმცაღა, ისედაც ცნობილი ფაქტია, რომ ეს თვისებები უკლებლივ მოეძებნება ბუნდესლიგის პირველობაზე მოთამაშე ყველა კოლექტივს. მატჩის პირველი წუთები. ერთადერთი გამოსავალი შეტევაა და სწორედ ასე იქცევა ”დინამოც”. ”ჰერტა” საკუთარ ნაჭუჭში იკეტება. მშვიდად, ფაცი-ფუცის გარეშე იგერიებს მასპინძელთა იერისს.
მთელი პირველი ტაიმი გაგრძელდება ეს შეტევა, 45 წუთის განმავლობაში ბურთი იშვიათად მოსცილდება სტუმართა საჯარიმოს, საკმაოდ იქნება საგოლე მომენტებიც, გუნდები ისე წავლენ შესვენებაზე, რომ ტაბლოზე გულშემატკივართათვის ერთობ უსიამო ნულები იქნება დანთებული.
პირველი წუთებიდანვე ნათელი ხდება გერმანელ ფეხბურთელთა სათამაშო სქემა თუ ტაქტიკა, ასე საგულდაგულოდ რომ დამალა მწვრთნელმა კლიოტცერმა. დინამოელთა მთელი თავდასხმა და ნახევარდაცვა პერსონალურ მეურვეობაში მოექცა, უბის წიგნაკში პირველი ჩანაწერი ჩნდება: გუცაევს — #4, შენგელიას — #2, ყიფიანს — #5, დარასელიას — 8, მანუჩარ მაჩაიძეს — #7, ქორიძეს — #6. ტკბილად მახსენდება ამგვარი საქმიანობით ცნობილი `ინტერნაციონალეც” კი. მერე რამდენჯერმე შევამოწმე ეს ჩანაწერი — არავითარი ცვლილება; წყვილები განუშორებლად მოძრაობენ მინდორზე. უთუოდ მართალი იყო კლიოტცერი, თვითმფრინავიდან ჩამოსვლისთანავე რომ თქვა სქემებზე ნუ ვილაპარაკებთო.
ამ მკაცრი პრესინგის პირობებშიც კი თბილისელები საკმაოდ სახიფათოდ უახლოვდებიან ნიგბურის კარს. ხიფათის თავიდან ასაცილებლად გერმანელები არც აკრძალულ ილეთებს თაკილობენ. სამწუხაროდ, შეხვედრის არბიტრი მატსონი ასეთ შემთხვევებში გაუგებარ ლიბერალობას იჩენს სტუმართა მიმართ.
მე-19 წუთი. მარჯვენა ფლანგიდან მცველებს გაცილებული გუცაევი ზედ მეკარის საჯარიმოსთან შეაჩერა სარმამ. თამაში გაგრძელდა.
არც თუ იშვიათად ერთადერთი სასტვენი მოუცილებელ დაღს ასვამს მატჩის მსვლელობასაც და მის შედეგსაც. ბუნებრივია, ახლა კაცი ვერ იტყვის, როგორ წარიმართებოდა შემდგომი ორთაბრძოლა, მსაჯს ის, ვფიქრობ, უდავო პენალტი რომ ”შეენიშნა”, ვერავინ იტყვის, რომ `დყნამო” სასურველ მიზანს მიაღწევდა, მაგრამ ერთი ცხადია: პირველ ტაიმშივე გატანილი გოლი თბილისელებს ბევრად გაუადვილებდა ამოცანას.
თუმცა, თავი დავანებოთ მკითხაობას, რადგან არდანიშნულ პენალტს არც ურტყამენ და ისევ სჯობს მაშინვე დაივიწყო კაცმა, დაივიწყა ”დინამომაც” და სწორადაც მოიქცა.
23-ე წუთი. ყიფიანის ლამაზი თავური დარტყმა.
32-ე წუთი. სტუმართა მცველი ხელით თამაშობს.
მე-40 წუთი. ყიფიანის მიერ კარისკენ ჩაწოდებულ ბურთს ფეხის დახვედრაღა აკლდა.
45-ე წუთი. დარასელიას ძლიერად დარტყმული ბურთი ოდნავ სცდება ”ჰერტას” კარს.
მატჩის პირველ ნახევარს თბილისელებმა დიდძალი ენერგია შეალიეს და ფაქტიურად ხელცარიელნი წავიდნენ შესვენებაზე. გუნდს, რა თქმა უნდა, ხელი არ აუღია შემდგომ ბრძოლაზე, მაგრამ განახევრებული იმედის ფსიქოლოგიური კვალი და ფიზიკური დაღლილობა უკვე შესამჩნევად იგრძნობოდა მეორე ტაიმში, განსაკუთრებით კი 57-ე წუთამდე, სანამ კანთელაძის გადაწოდების შემდეგ შენგელიამ, ზურგით რომ იდგა მეტოქის კარისკენ, ზუსტი დარტყმით ბოლოსდაბოლოს გასაღები არ მოარგო ”ჰერტას” კარს — 1:0. იმედი საოცარი რამაა, და თბილისელებმაც გამონახეს საიმედო ძალა, რომ კვლავ გაეგრძელებინათ იერიში.
”დინამო” ზედიზედ აწოდებს კუთხურებს, სტუმართა საჯარიმოში ერთთავად ტრიალებს გოლის აჩრდილი, მაგრამ ვერ იქნა და ვერა… მერე ”ჰერტამაც” გამოიდო ხელი (პირველყოვლისა ფიზიკური გამძლეობის ხარჯზე) და…
დამახსომდა ბოლო სცენა, დასავლეთბერლინელი ფეხბურთელები დაუფარავად გამოხატავდნენ სიხარულს _ საბოლოო გამარჯვება იოლად არ მოსულა.
ამ მატჩმა მართლაც გააჩინა უამრავი საფიქრალი. უეჭველია, რომ თბილისის ”დინამო” კიდევ ერთ ზღუდეს მიადგა, თუმცა მოვყვეთ თავიდან.
ყველაზე სკეპტიკურად განწყობილი კაციც კი ვერ უარყოფს ჩვენი გუნდის სამწლიან აღმასვლას, ამას არც სიტყვების კორიანტელი სჭირდება, არც ტაქტიკისა და საფეხბურთო თეორიაში ქექვა — გუნდი ასეთი და ასეთი გახდა, ამგვარ და ამნაირ ფეხბურთს თამაშობსო. ფაქტები თვალწინ, ყველას დასანახავად აწყვია. ეს ფაქტები კოლექტივის მიერ ნაჩვენები შედეგია, რომელიც ითვლება კიდეც შეფასების უტყუარ საშუალებად.
წლევანდელ საფეხბურთო სეზონში დინამოელებს ორად ორი მატჩიღა დარჩათ სათამაშო. თავი დავანებოთ ამ მატჩების პროგნოზებს, მთავარია გუნდმა მოიპოვოს და ალბათ მოიპოვებს კიდეც იმ ერთადერთ საჩემპიონო ქულას. მაგრამ ამ ორი მატჩის გარეშეც უკვე შეიძლებოდა საუბარი ”დინამო”-78-ზე. უკვე შეიძლება საუბარი ხვალინდელ დღეზე.
ყველას კარგად გვახსოვს სამი წლის წინანდელი კოლექტივი, ვერც საფეხბურთო ძალით რომ დაიკვეხნიდა და ბუნებრივია, არც შედეგი ჰქონდა სახარბიელო. გუნდი უფრო ბრჭყვიალა ბუშტს წააგავდა — ლამაზად თამაშობდა, ეს იყო და ეს. ახალმა მწვრთნელმა იმით დაიწყო, რომ ”დინამოს” არაფრის მაქნისი ბრჭყვაილება ჩამოაცალა. გუნდი შეიკრა, საქმიანი გახდა. მართალია, დაიკარგა ქართული ფეხბურთისთვის დამახასიათებელი ზოგი თვისება თუ შტრიხი, მაგრამ იმ ხანებში ალბათ ასეც იყო საჭირო. მთელი შარშანდელი სეზონი ”დინამოს” ამ ახალი, უნდა ითქვას, რომ უჩვეულო ტანისამოსის მორგება-შეჩვევას დასჭირდა. ხმებიც კი გაისმა — გუნდი მეტისმეტად რაციონალურ, ცივ, ქართული ხასიათისთვის შეუფერებელ ფეხბურთს თამაშობსო. ხმები ხმებად დარჩა, მწვრთნელებმა კი თავისი საქმე განაგრძეს.
ახლა უკვე შეიძლება ითქვას, რომ წლეულს კოლექტივმა ორი მეტად მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადადგა წინ. შარშანდელი სეზონის გაკვეთილების გათვალისწინებით შედარებით თანაბრად განაწილდა ძალები — თბილისის ”დინამო” თანდათან, მატჩიდან მატჩამდე უნათებდა და ფინიშზე ფერდაკარგული არ მოსულა.
ევროპული ტურნირების ვადების ფონზე ამ მიმართებით ალბათ კიდევ არის გადასაჭრელი პრობლემები, მაგრამ ყველაფრით იგრძნობა, რომ ამასაც მოევლება.
უფრო საგულისხმო იყო მეორე ნაბიჯი: ”დინამოს” ხელმძღვანელობამ ახლა უკვე შესაძლებლად ჩათვალა და გუნდს ქართული ფეხბურთისთვის ორგანული ფერებიც ნელ-ნელა დაუბრუნა. ჩამოყალიბდა ერთგვარი მოდელი, რა თქმა უნდა, სრულყოფილი არა, მაგრამ მაინც მოდელი, თანამედროვე ფეხბურთის მოთხოვნებიც და ჩვენი ტრადიციაც რომ გააერთიანა.
აი ამ დაუხვეწავი სახით დაუდგა წინ დასავლეთ გერმანული ფეხბურთის ტიპის წარმომადგენელს ჩვენი გუნდი, დაიდგა და დამარცხდა. გაიმარჯვა ეკონომიურმა, უაღრესად პრაქტიკულმა სტრატეგიამ, ტაქტიკამ და სტილმა ერთად აღებულმა. აქ უნებურად ჩნდება კითხვა. რომელი? რაციონალიზმს შეზავებული რომანტიზმი თუ მხოლოდ რაციონალური, უაღრესად პრაქტიკული? და მაინც პირველი, რადგან ის ფეხბურთი, ”ჰერტა” და მისი მსგავსნი რომ თამაშობენ, დიდი სიმაღლეების დასაპყრობად საკმარისი არ არის (საბუთი? თუნდაც გფრ-ის ნაკრების უფერული თამაში და ასეთივე უფერული შედეგი უკანასკნელ მსოფლიო ჩემპიონატში), და მაინც რომანტიზმი; რადგან ცივი გონება ყოველთვის უძლური იყო და იქნება საბოლოო სიტყვა თქვას იქ, სადაც შეუპოვრობაზე ხსენებული ოცნებაა.
ი. ბერიაშვილი .

Газета «Футбол-Хоккей» (Москва) № 45 от 5 ноября 1978 года:

МИНУС ОДИН УДАР.
Кубок УЕФА. 1/16 ФИНАЛА. ВТОРОЙ МАТЧ.
«ДИНАМО» (Тбилиси) — «ГЕРТА» (Западный Берлин) — 1:0.
ТБИЛИСИ. Стадион «Динамо». 1 ноября.
Судьи К. Матсон, М. Хорвинен, Э. Мультинен (все — Финляндия).
«Динамо»: Гогия, Костава, Кантеладзе, Чивадзе, Г. Мачаидзе (Сулаквелидзе, 64), Дараселия, М. Мачаидзе, Коридзе, Гуцаев, Кипиани, Шенгелия.
«Герта»: Нигбур, Зидат, Брюкк, Дифенбах, Вайнер, Нюссинг, Расмуссен (Кремер, 34), Беер, Гранитца, Герсдорф, Милевски.
Гол: Шенгелия (57).
Предупреждены Г. Мачаидзе, Дифенбах, Вайнер.
ДО ИГРЫ.
Фрагменты первого матча, показанные нам по телевидению, убедительно свидетельствовали, что оба гола в ворота динамовцев (они уступили 0:2) были забиты после ошибок защитников и вратаря, не вытекали из логики игры. Как бы там ни было, а долг в два мяча предстояло оплачивать в ответной встрече в Тбилиси.
Сумеют ли справиться с задачей динамовцы? Практика нашего участия в европейских клубных турнирах подсказывала негативный ответ на этот вопрос, хотя вообще статистика хранит десятки примеров, когда команды с честью выходили и из более сложных положений. Сами динамовцы трезво оценивали обстановку, не драматизировали ее чрезмерно и старательно готовились к реваншу.
Футболисты «Герты» прибыли в Тбилиси оптимистично настроенные, и это их настроение проглядывало во многом: и в первых словообильных интервью старшего тренера Куно Клетцера в аэропорту, и в улыбках игроков, проведших во вторник под дождем два занятия на центральном поле динамовского стадиона. Впрочем, по тому, какими насыщенными были их утренняя и вечерняя тренировки, можно было заключить и другое: Клетцер, видимо, далеко не так был уверен в исходе предстоящего матча, как могло показаться из его слов.
И последнее, на что следовало обратить внимание перед матчем, — это составы команд. У динамовцев те же 11 игроков, что и две недели назад, у гостей — четыре замены. Вместо Форстера, Зитки, Блекшмидта и Кремера играли Дифенбах, Расмуссен, Герсдорф, Милевски.
ИГРА.
Предположение, что динамовцы с первых же секунд ринутся в атаку, оправдывается. Этого ждали зрители, к этому были готовы и соперники. Пользуясь военной терминологией, можно сказать, что последние отошли на заранее подготовленные позиции — поближе к собственным воротам, считая их оборону даже не главной, а единственной задачей. Этакая глухая, круговая оборона, когда мяч отбивается во все стороны, в том числе я за линию ворот. Случалось, динамовцы подавали угловые один за другим, сериями, и мяч минуту- другую кружил в штрафной, а если и покидал ее, то лишь перед очередным угловым.
Соотношением угловых ударов принято оценивать иногда степень превосходства одной команды над другой. Если следовать этому критерию, превосходство динамовцев было подавляюшим: в первом тайме — 13:1, во втором — 11:0. Но в цифрах этих не только похвала активности тбилисских футболистов, а и укор. Ведь добиться права на угловой никогда ни для кого не было самоцелью — нужно уметь «выжать» из него гол. Не из каждого, разумеется, ну, хоть (по меркам этого матча) из десятка — один. Вот тогда соперник почувствует, что угловой таит в себе реальную угрозу, и далеко не в любой ситуации рискнет развязывать обстановку ударом за линию ворот.
Ничего не скажешь — обороняющиеся держались стойко, а их вратарь Нигбур играл смело, расчетливо, надежно и в самих воротах, и во вратарской площадке. Но динамовцы, как мне кажется, облегчали ему и его партнерам задачу, то запаздывая с завершающим ударом, то из выгодных положений не попадая по цели.
Моментов было много. А гол — один. Забит он был красиво, мастерски. Шенгелия еще раз подтвердил, что опасен при любой, даже самой плотной опеке. Все, что предшествовало его удару, было выполнено молниеносно, безупречно, потому и застал динамовец Нигбура врасплох. 33 минуты, что оставались после этого до конца матча, стали минутами ожидания и возродившихся надежд. Увы, надеждам этим не суждено было сбыться.
ПОСЛЕ ИГРЫ.
В группе журналистов, сопровождавших западноберлинский клуб, находился известный в прошлом футболист Ганс Новак. Очень высоко оценив динамовскую команду в целом и ее лидеров в особенности, гость заметил, что, если в первом матче тбилисцам не повезло, то во втором они обязаны были лучше использовать созданные ими возможности. «Минимальный счет при максимальном преимуществе не красит команду такого класса, как «Динамо», — сказал Новак.
Гарун АКОПОВ.

Газета «Заря Востока» (Тбилиси) от ноября 1978 года:

Газета «Молодежь Грузии» (Тбилиси) от ноября 1978 года:

Газета «Вечерний Тбилиси» (Тбилиси) от ноября 1978 года: