Газета «Советский спорт» (Москва) от 10 апреля 1970 года:

Не оправдавшиеся ожидания.
«Динамо» (Тбилиси) — «Динамо» (Москва) 0:0.
Тбилиси. Стадион «Локомотив». 48 000 зрителей.
8 апреля. Ясно. 18 градусов.
Судьи X. Стренцис, П. Вадлевский, М. Селицкий (все — Рига).
«Динамо» (Тбилиси): Урушадзе, Дзодзуашвили, Челидзе, Хурцилава, Хинчикашвили, Петриашвили, Кутивадзе, Асатиани, Метревели, Г. Нодия, Л. Нодия.
«Динамо» (Москва): Яшин, Штапов, Смирнов, Аничкин, Зыков, Маслов, Семин, Жуков, Эштреков, Козлов, Еврюжихин.
Дублеры — 1:2. Голы: Гогоберидзе — у тбилисцев; Авруцкий, Уткин — у москвичей.
Очень многого ожидал я от этого матча, шел на стадион в предвкушении содержательного, красивого поединка двух первоклассных клубов. К сожалению, матч не оправдал ожиданий.
На протяжении двух таймов не умолкал судейский свисток (нарушителем чаще всего бывал кто-то из гостей). Но в самый кульминационный момент, когда Петриашвили, вышедшего один на один с вратарем, снесли в штрафной площади, свисток судьи молчал.
Цель, которую поставили перед собой москвичи — спасти очко, стала ясна уже в самом начале матча.
Все свои надежды они связали с плотной персональной опекой не только форвардов, но и полузащитников тбилисской команды, и надежной игрой в защите. Если судить по окончательному результату, с задачей своей гости справились.
Хозяева, поля настойчиво рвались к победе, большую часть времени они провели на половине поля соперника. Если бы не огромное количество мелких фолов со стороны соперника, их игра обрела бы привычную стройность и остроту. Особенно часто нарушали правила Семин, Жуков, Штапов.
Но даже в этих условиях братья Нодия и Метревели, активно поддерживаемые с тыла, разыграли несколько стремительных комбинаций. Москвичи должны быть благодарны Льву Яшину, опыт и хладнокровие которого на этот раз выручили команду и помогли избежать поражения. Был момент в конце первого тайма, когда, прорвавшись по левому флангу, Метревели точно перебросил мяч через защитников к дальней штанге на Г. Нодия, а тот метров с семи ударил в угол ворот. Гол, казалось, был неминуем, но Яшин в прыжке успел перевести мяч на угловой.
З. Калоев, заслуженный мастер спорта.

Газета «ლელო» («Лело», Тбилиси) от 11 апреля 1970 года:

შელახული ავტორიტეტი.
თბილისი. “ლოკომოტივის” სტადიონი. 8 აპრილი.
“დინამო” (თბილისი) — “დინამო” (მოსკოვი) — 0:0.
თბილისი: ურუშაძე, ძოძუაშვილი, ჭელიძე, ხურცილავა, ხინჩიკაშვილი, პეტრიაშვილი, კუტივაძე, ასათიანი, მეტრეველი, გ. ნოდია, ლ. ნოდია.
მოსკოვი: იაშინი, შტაპოვი, სმირნოვი, ზიკოვი, მასლოვი, ანიჩკინი, ეშტრეკოვი, სიომინი, კოზლოვი, ჟუკოვი, ევრიუჟიხინი.
მსაჯი: ჰ. სტრენცისი (რიგა).
დუბლიორები — 2:1 მოსკოველთა სასარგებლოდ. გოლები გაიტანეს ავრუცკიმ, უტკინმა (ორივე — მოსკოვი) და ღოღობერიძემ (თბილისი).
გადაუჭარბებლად შეგვიძლია ვთქვათ: არასოდეს არც ერთ გუნდს არა ჰქონია თბილისელი მაყურებლის თვალში ასეთი ავტორიტეტი, როგორიც მოსკოვის “დინამოს”. ვის არ ჰქონია (ან არ აქვს) მკვეთრი აღმავლობის წლები: მოსკოვის “სპარტაკსა” და “ტორპედოს”, ცსკა-ს, კიევი “დინამოს”, მაგრამ მოსკოვის “დინამოს” პრესტიჟი სულ სხვაა.
ამ წმინდა სპორტული პატივისცემის საფუძველია მოსკოველთა მრავალრიცხოვანი გამარჯვებები საკავშირო ჩემპიონატებში და თასზე, საერთაშორისო ასპარეზზე, მათი ბრწყინვალე ფეხბურთელების უმაღლესი ოსტატობა, რომელიც თაობიდან თაობამდე, ს. ილინიდან და მ. იაკუშინიდან მოყოლებული ლ. იაშინამდე გადმოდის.
მაგრამ არის კიდევ ერთი ფაქტორი, რომელიც მოსკოვის “დინამოს” აქციებს ყველა სხვასთან შედარებით განუზომლად მაღლა აყენებს და ჩვენი მაყურებლის ინტერესს დედაქალაქის დინამოელთა მიმართ უფრო აღვივებს. ესაა ბალანსი, რომელიც მოსკოველებს აქვთ თბილისის “დინამოსთან”. სსრ კავშირში სულ 3 გუნდია, რომლებიც უპირატესობით თამაშობენ ჩვენთან: მოსკოვის “დინამო”, “სპარტაკი” და ცსკა. მაგრამ, თუ “სპარტაკისა” და ცსკა-ს დადებითი ბალანსი ისე მცირეა, რომ მისი გამოსწორება თბილისელთათვის სიძნელეს არ წარმოადგენს, მოსკოვის დინამოელთა აბსოლუტურ უპირატესობაზე კამათიც ზედმეტია: ისინი 24 მოგებით გვისწრებენ და, თუ საქმე ამ დიდი “ვალის” გადახდაზე მიდგება, ჩვენ 12 მომავალი ჩემპიონატის მანძილზე ზედიზედ, ორივე წრეში, შინაც და მოსკოვშიც უნდა მოვუგოთ ამ გუნდს, რათაA მდგომარეობა გამოვასწოროთ.
ამ ციფრის (24) ერთით შემცირება თბილისის “დინამოს” შეეძლო 8 აპრილს, მატჩი ნორმალურ პირობებში, საყოველთაოდ მიღებული საფეხბურთო კოდექსის შესაბამისად რომ ჩატარებულიყო. დავიწყოთ ჩვენი მეტოქით. მოსკოვის “დინამო” ახლა რომ გარკვეულ აღმავლობას განიცდის, ეს ნათელია. დინამოელებმა შარშანდელ ჩემპიონატში დაიკავეს მაღალი, IV ადგილი, წლეულს საუკეთესოდ ჩაატარეს ტურნე უცხოეთში და ასეთივე სტარტი აიღეს მიმდინარე გათამაშებაში (2 მატჩი — 2 მოგება, ბურთების სხვაობა — 6-0). ამდენად, ეს შეხვედრა უბრალო თამაში კი არ იყო, არამედ ლიდერთა ბრძოლა.
ვინ მოთვლის, რამდენჯერ უთამაშია უმაღლეს დონეზე მოსკოვის “დინამოს” თბილისში, რამდენჯერ ტაშით გაგვიცილებია იგი მინდვრიდან! ახლა კი ვიხილეთ გუნდი, რომელიც კი არ თამაშობდა, არამედ მხოლოდ ხელს უშლიდა მეტოქეს თამაშში, უხეშობდა განუწყვეტლივ,
თავგამოდებით, დაურიდებლად. ზოგიერთი მოსკოველი ფეხბურთელის მოქმედება ამ მატჩში პირდაპირ უსირცხვილობამდე, უტიფრობამდე მიდიოდა.
ამბობენ, რომ მიზნის მისაღწევად ყველა საშუალება კარგიაო, მაგრამ ვინ თქვა, რომ ეს მართალია?
ნურვინ იფიქრებს, რომ მოსკოვის “დინამოს” ეს უხეშობა შემთხვევით, სტიქიურად, თვით ბრძოლის პროცესში წარმოიქმნა მინდორზე. არა. თანამედროვე ფეხბურთში ეს უხეშობა კარგადაა ცნობილი ეგრეთ წოდებული “მცირე ფოლის” სახელით და გამოიყენება მაშინ, როცა ერთი რომელიმე გუნდი უიმედოდაა განწირული წასაგებად და სხვა გზა არა აქვს მდგომარეობის სახსნელად. თამაშის ასეთ ტაქტიკას “მცირე ფოლი” თავაზიან და დელიკატურ ენაზე ჰქვია, თორემ მისი ნამდვილი სახელია ანტიფეხბურთი, ბინძური თამაში, უთავმოყვარეობა. ჩვენში ხშირად ლაპარაკობენ ამ ანტიფეხბურთის უკიდურესად დიდ მავნებლობაზე, იმ ზიანზე, რომელიც მას მოაქვს, მაგრამ ლაპარაკი ლაპარაკად რჩება და, როცა საქმე საქმეზე მიდგება, გამოჩენილი ფეხბურთელები და მწვრთნელებიც კი არ ერიდებიან ამ ხერხის მოშველიებას.
იცით, რამდენი ჯარიმა დაინიშნა მოსკოველთა მხარეს პირველ ტაიმში? დაახლოებით 40! ესე იგი, წუთი ისე არ გასულა, რომ თამაში არ შეჩერებულიყო. მოსკოველებსაც ეს უნდოდათ. ნელდებოდა ტემპი, გადიოდა დრო, წყდებოდა თამაში — ამას კი მათთვის საბოლოოდ ქულა უნდა მოეტანა. ეს იყო გეგმა, წინასწარ შემუშავებული, დაზუსტებული, ყოველმხრივ აწონ-დაწონილი სამოქმედი დავალება.
მწვრთნელთა ინსტრუქტაჟი უნდა შესრულებულიყო მაქსიმალური სიზუსტით და შესრულდა კიდეც.
იქნებ ვინმეს ეჭვი ეპარება ჩვენს სიტყვებში? მოსკოველებს მაგალითად, ჩემპიონატის პირველ ორ მატჩში არც ერთხელ არ გამოუყვანიათ ახალგაზრდა ჟუკოვი (10). ახლა კი გამოიყვანეს. გახსოვთ მისი თამაში? არაფერი გაუკეთებია იმის მეტი, რომ ფეხდაფეხ, ჩრდილივით დასდევდა ასათიანს, უხეშობდა სინდისის ყოველგვარი ქენჯნის გარეშე და წარამარა ტრიბუნებისკენ, რაც შეიძლება შორს ისროდა ბურთს. იქნებ მუდამ ასე თამაშობს ჟუკოვი? თუ ეს ასეა, რად უნდა მოსკოვის “დინამოს” ასეთი უნიჭო ფეხბურთელი? ცხადია, ჟუკოვი თამაშობდა ისე, როგორც მას დაავალა მწვრთნელმა.
გაიხსენეთ სიომინი (8). არც ერთი სათამაშო ეპიზოდი არ დამთავრებულა ისე, რომ მას ჯარიმა არ მიეღო, მაგრამ სიომინს არც უფიქრია შეეცვალა თამაშის მანერა. რა ექნა, ისიც დავალებას ასრულებდა.
გაიხსენეთ შტაპოვი (2), სმირნოვი (3), ზიკოვი (4), მასლოვი (5). თითოეული მათგანი ხარკს უხდიდა დაუფარავ, აშკარა ანტიფეხბურთს ერთადერთი დევიზით: “მე თამაში არ შემიძლია, არც შენ გათამაშებ”.
რამდენი შესანიშნავი კომბინაცია გაითამაშეს თბილისელებმა, რამდენი ოსტატური ინდივიდუალური გარღვევა ჰქონდათ მეტრეველს, ასათიანს, გ. და ლ. ნოდიებს, კუტივაძეს, პეტრიაშვილს… და ყველაფერი ეს თავდებოდა მოსკოველთა სრულიად ელემენტარული, პრიმიტიული, პირველყოფილი კონტრზომით: სარმით. თანაც ეს კეთდებოდა დემონსტრაციულად, უბოდიშოდ.
კიდევ მეტიც: სტუმრებმა ერთი-ორჯერ ხელჩართული ბრძოლის გამართვაც სცადეს.
აი, ყველაფერი ამის შემდეგ შეგვიძლია თუ არა ვთქვათ: განა ეს მოსკოვის “დინამოა”? შარშან ამავე გუნდების თამაში მოსკოვში დამთავრდა ჩვენი მეტოქის გამარჯვებით — 4:1. აი, ის მოსკოვის “დინამო” იყო. ეს კი, უკაცრავად…
ვიმეორებთ: მოსკოვის “დინამოს” დიდი და სავსებით დამსახურებული ავტორიტეტი ჰქონდა თბილისში, ახლა ეს ავტორიტეტი შეილახა. ღირდა კი ეს ამბავი ერთ ქულად? ჩვენ არას ვამბობთ იაშინზე, რომელმაც გადამწყვეტი როლი ითამაშა თავისი გუნდის წარმატებაში. არას ვამბობთ ეშტრეკოვზე, კოზლოვზე, ევრიუჟიხინზე. ისინი თავიანთი დიდი გუნდის ტრადიციების ღირსეული დამცველები იყვნენ. სხვები კი არა.
ახლა კი ორიოდე სიტყვა მატჩის მსაჯობაზე.
ჰ. სტრენცისი გამოცდილი არბიტრია. იგი დიდი ხანია ემსახურება უმაღლესი ლიგის გუნდების მატჩებს, ცნობილია პრინციპულობით, ობიექტურობით, მაღალი კვალიფიკაციით, არაერთხელ უმსაჯია თბილისსა და ქუთაისშიც და მუდამ მაღალ დონეზე. მაგრამ ასეთი უმწეო და უპრინციპო (სხვა რომ არაფერი ვთქვათ) იგი არ გვახსოვს. სწორედ მისი კურთხევით გამართეს მინდორზე ანტიფეხბურთი სტუმრებმა. სტრენცისი სავსებით გულგრილად უყურებდა ამ უმსგავსოებას და 90 წუთის მანძილზე ნეიტრალური, გარეშე პირის ინდიფერენტობით, აუღელვებლად სტვენდა.
ფეხბურთის თამაშის წესებში შავით თეთრზე წერია (პარაგრაფი¹5, მითითებათა პუნქტი 5). მსაჯი უნდა ეცადოს თამაში ჩაატაროს შეჩერებათა რაც შეიძლება მინიმალური რაოდენობით, სტრენცისმა კი, ამ პუნქტის საწინააღმდეგოდ, თამაშის მსვლელობაში შეჩერებათა მაქსიმალური რაოდენობა დაუშვა.
სტრენცისმა შესანიშნავად იცის, რა არის წინასწარ განზრახული უხეშობა, “მცირე ფოლის” ტაქტიკა. იცის, რომ ეს ტაქტიკა მოსკოველებმა გამოიყენეს როგორც აკრძალული, არასპორტული იარაღი ძლიერ მეტოქესთან საბრძოლველად, მაგრამ მას, როგორც იტყვიან, თითი თითზე არ დაუკარებია უხეშობის აღსაკვეთად.
შეიძლება ვინმემ თქვას, რომ სტრენცისს უყურადღებოდ არ დაუტოვებია სტუმრების გამოხდომები და აღნიშნავდა ამ დარღვევებს, მაგრამ ამ სასტვენებით იგი ფაქტიურად მოსკოველთა წისქვილზე ასხამდა წყალს: თამაში ყოველ წუთს ჩერდებოდა, ტემპი ნელდებოდა და მოსკოველებს საშუალება ეძლეოდათ ხელახლა მოეწესრიგებინათ არეული დაცვა.
არსებობს კანონი, რომლის ძალითაც მსაჯმა უნდა დასაჯოს მოთამაშე, რომელიც სისტემატურად არღვევს თამაშის რომელიმე წესს. ესე იგი, სტრენცისს ჯერ კიდევ პირველ ტაიმში უნდა გაეფრთხილებინა წესრიგის დამრღვევი მოთამაშეები, შემდეგ კი, ხელახალი გამეორების შემთხვევაში, მინდვრიდან გაეძევებინა რომელიმე მათგანი. მსაჯმა ეს არ გააკეთა და ამით დიდი შეცდომა დაუშვა.
ორიოდე სიტყვა პენალტის თაობაზე. ზოგიერთ მაყურებელს პრეტენზია აქვს ორ პენალტზე (ამაზე გვირეკავენ, გვწერენ). მათ მხედველობაში აქვთ მეორე შემთხვევა, როცა გ. ნოდია ხელით დაიჭირეს მოსკოველთა მცველებმა თავიანთ საჯარიმო მოედანზე. აქ მსაჯი მართალი იყო, ვინაიდან მან ადრე აღნიშნა დარღვევა მოსკოველთა მხრივ და გააჩერა თამაში, მაგრამ უფრო ადრე, როცა პეტრიაშვილი მოცელა ორმა მოსკოველმა მცველმა, ის კი აშკარა, ასპროცენტიანი პენალტი იყო. ვერ აგვიხსნია რა კანონით, რა წესებით იხელმძღვანელა ამ მომენტში სტრენცისმა. ერთს კი ვურჩევთ რიგელ მსაჯს: თუ მას ოდესმე მოუხდება სემინარების ჩატარება ახალბედა მსაჯებთან და მიადგება პენალტის პუნქტს, განუმარტოს მათ, რომ პენალტი ისაა, რომელიც მე არ დავნიშნე თბილისისა და მოსკოვის დინამოელთა მატჩში 8 აპრილსო.
ერთი სიტყვით, სტრენცისმა უნიათოდ, პასიურად, სერიოზული შეცდომებით იმსაჯა და როგორც არბიტრმა, საკმაოდ შეილახა თავისი ავტორიტეტი. გამსინჯავმა კომისიამ მას სამართლიანად დაუწერა ორიანი.
დაბოლოს, ორიოდე სიტყვა თბილისის დინამოელებზე. მათ საუკეთესოდ ჩაატარეს ეს უძნელესი მატჩი, გუნდის თითოეული წევრი ყოველმხრივი ქების ღირსია და თუ მათ ამ დღეს გამარჯვება ვერ მოიპოვეს, ეს “ობიექტური მიზეზების” ბრალია.
ბ. ქორქია.

Газета «Футбол-Хоккей» (Москва) от 12 апреля 1970 года:

ИЗ ЧЕГО СКЛАДЫВАЕТСЯ РАВЕНСТВО.
«ДИНАМО» Тб. — «ДИНАМО» М.
Результатом матча, мне думается, осталась довольна одна команда — московская. Чтобы прийти к такому выводу, не нужно было после игры заходить в раздевалку, беседовать с тренерами — все было ясно и без того.
Гости поставили перед собой весьма конкретную задачу: не проиграть лидеру на его поле. И выполнили ее. Эта их программа, я думаю, наложила отпечаток на весь поединок, она явилась главным, определившим результат. Но в данном случае должны интересовать не намерения динамовцев Москвы, не задания, полученные каждым из них в отдельности, а пути, которые были избраны для достижения задуманного. Неприятное впечатление осталось от того, что оборонялись они не умением (за исключением Зыкова и Аничкина) и даже не числом, а призвав на помощь все способы не свойственной им грязной игры. Не уступая хозяевам поля в атлетической подготовке, гости почти ничего не смогли противопоставить их высокой технике.
Решение, принятое тбилисцами по ходу матча — наряду с попытками проникнуть во вратарскую . площадку, чаще обстреливать ворота издали, — было, пожалуй, наиболее правильным в сложившейся ситуации. Но ни Кутивадзе, ни Хурцилава, славящиеся такими ударами, никто другой из их партнеров точностью в обстреле ворот похвалиться не могли. Даже штрафные удары, которые не раз приносили успех тбилисцам, на сей раз не представляли серьезной опасности.
Лучшим среди москвичей безусловно был Л. Яшин. В матче, где об атаке и не думалось, а неприкосновенность собственных ворот стала главной, если не сказать единственной, заботой всей команды, Яшин показал себя с самой лучшей стороны. Он умело руководил действиями партнеров, а когда наступал его черед вмешаться в игру, вмешательство было решительным и мастерским.
Могло сложиться впечатление, что тбилисцы неудачливы при обстреле ворот, что даже из выгодных положений бьют они во вратаря. На самом же деле все было иначе: колоссальный опыт и чутье позволяли Яшину предугадывать развитие событий, и всякий раз он оказывался на месте. Нестареющий вратарь московских динамовцев практически ошибся лишь однажды: после неожиданного удара Метревели низом он не удержал мяча и отбил его на Г. Нодия, но тут помогли защитники — повторного удара не состоялось.
У тбилисцев более других отличились К. Асатиани и Л. Нодия. Асатиани в прошлом сезоне играл ярко, самобытно, но далеко не всегда ровно. Сейчас же он улучшает игру от матча к матчу. Все чаще нити, связывающие оборону с нападением, проходят через этого игрока. И в том, что связи эти окрепли, большая заслуга Асатиани. Богатая техника, своеобразие обманных движений, которыми он в совершенстве владеет, делают его особенно опасным в атаке. В матче с московским «Динамо» Асатиани запомнился главным образом продуманными взаимодействиями с форвардами.
Младший из братьев Нодия не так давно закрепился в основном составе, заменив прославленного
М. Месхи. Согласитесь, уже одно это накладывает на молодого футболиста большую ответственность. В нынешнем сезоне Леван очень уверенно проводит встречи. И последняя — не исключение. Думаю, не ошибусь, если скажу, что правому защитнику москвичей Штапову выпала нелегкая доля. Атаки тбилисцев с левого фланга были весьма опасны. Леван любит импровизацию и понимает буквально с полуслова не только брата, но и остальных партнеров. Его быстрота, хороший дриблинг и хлесткий удар по воротам всегда тревожат соперников.
Гарун АКОПОВ.
ТБИЛИСИ.

Газета «Заря Востока» (Тбилиси) от 9 апреля 1970 года:

«ДИНАМО» (МОСКВА) — «ДИНАМО» (ТБИЛИСИ) — 0:0.
Уверенные победы, одержанные динамовцами Тбилиси в первых матчах чемпионата, естественно, настораживают соперников и вынуждают их искать контрмеры для нейтрализации результативных форвардов и полузащитников лидера. Вчерашнее выступление динамовцев Москвы показало, что не всегда эти контрмеры бывают по-настоящему спортивными.
Задавшись целью любой ценой завоевать очко, гости решили, что для выполнения этой задачи все средства хороши, Стоило только нападающим или полузащитникам хозяев поля получить мяч, как тут же звучал свисток судьи X. Стренциса, останавливающий игру. Штрафные назначались один за другим, но они были наруку москвичам, ибо разрушали комбинации их соперников. А когда в середине второго тайма прорвавшегося в штрафную площадку Петриашвили сбили с ног, Стренцис не решился назначить очевидный одиннадцатиметровый.
Превосходство в технике обеспечивало динамовцам Тбилиси и игровое и территориальное преимущество. У них было несколько возможностей добиться успеха, но либо завершающие удары издалека были неточны, либо опытный Яшин всякий раз оказывался на месте. Москвичи должны быть благодарны своему вратарю, несколько раз спасшему ворота.
У хозяев поля следует отметить хорошую игру Асатиани и Л. Нодия.
Составы команд: «Динамо» (Тбилиси) — Урушадзе, Дзодзуашвили, Челидзе. Хурцилава, Хинчикашвили, Петриашвили, Кутивадзе, Асатиани, Метревели, Г. Нодия, Л. Нодия.
«Динамо» (Москва): Яшин, Штапов, Смирнов, Аничкин, Зыков, Маслов, Семин, Жуков, Эштреков, Козлов, Еврюжихин.

Газета «Вечерний Тбилиси» (Тбилиси) от 9 апреля 1970 года:

В упорной борьбе.
Матчи очередного тура чемпионата Советского Союза по футболу прошли в упорной борьбе.
В Тбилиси встречались старые соперники — динамовцы Москвы и столицы Грузии. Это был, пожалуй, лучший матч, проведенный тбилисцами в нынешнем сезоне. И если счет в этом поединке так и не был открыт, то в этом, конечно, большая заслуга вратаря москвичей Яшина. На протяжении всего матча неоспоримое территориальное и игровое преимущество было на стороне хозяев поля. Гости избрали не совсем джентльменскую тактику разрушения атак. В каждом мало-мальски опасном случае (а их на протяжении игры было великое множество) москвичи нарушали правила. Арбитр матча рижанин Г. Стренцис штрафовал московских динамовцев, но от этого ничего не менялось. Нарушения повторялись. Несмотря на столь плотную и жесткую опеку, тбилисцы создали ряд опаснейших моментов у ворот Яшина и оставили в нелом весьма приятное впечатление.
Тбилисские динамовцы могут быть довольны своим стартом в чемпионате. Они набрали в пяти матчах 9 очков и продолжают возглавлять турнирную таблицу. Теперь им предстоят три матча на выезде. Хочется надеяться, что на стадионах Ростова, Донецка и Ленинграда тбилисцы пополнят свой очковый багаж.