Газета «Советский спорт» (Москва) от 15 мая 1981 года:

КУБОК КУБКОВ — НАШ!
«Динамо» (Тбилиси, СССР) — «Карл Цейсс»(Иена, ГДР). 2:1. Дюссельдорф. «Рейнштадион». 13 мая. Пасмурно. 18 градусов. 10 000 зрителей. Судьи Р. Латтанци, Л. Аноли, Бергамо (все — Италия).
«Динамо»: Габелия, Костава, Чивадзе, Хизанишвили, Тавадзе, Дараселия, Сванадзе (Какилашвили, 67), Сулаквелидзе, Гуцаев, Кипиани, Шенгелия.
«Карл Цейсс»: Грапентин, Брауэр, Хоппе (Оверман, 89), Шиллинг, Курбювайт, Шнупхазе, Краузе, Линдеман, Билау (Топнуер, 76), Рааб, Фогель.
Голы: Хоппе (63), Гуцаев (67), Дараселия (87).
Комиссар УЕФА на матче — доктор Йира (ЧССР).
Нодар Ахалкаци весь второй тайм простоял на ногах, так ни разу и не присев на скамейку, где сидели запасные игроки. Когда я увидел его в раздевалке и подошел поздравить с победой, то невольно замедлил шаг. Тренер советской команды стоял с опущенными плечами, весь какой-то отрешенный, с темными кругами вокруг глаз. В раздевалке царило бурное веселье. Дараселия, держа в руках чашу Кубка кубков, пританцовывал и пел. Кипиани что-то горячо объяснял молодому Какилашвили. Вратарь Габелия ходил из угла в угол. И лишь один Ахалкаци молчал и смотрел в одну точку… Сколько же переживаний выпало на его долю! Вот ваш корреспондент и решил, что пусть первым о матче скажет свое слово тренер победителей.
Нодар АХАЛКАЦИ: — Путь финалу в любом европейском турнире бывает нелегким, извилистым, предельно изматывающим. Финал — всему делу венец. Руководитель нашей делегации — заместитель председателя республиканского совета «Динамо» Ш. Горгодзе, мои помощники К. Асатиани и С. Кутивадзе создали в коллективе благоприятную обстановку для подготовки к встрече с командой «Карл Цейсе». Футболисты и тренеры верили в свои силы, все стремились достойно выступить в финале. Победа — и победа большая — пришла к нам нелегко.
Соперник сделал все возможное, чтобы не проиграть. Думаю, что наша команда в Дюссельдорфе показала игру хорошего класса. Доволен я и тем, что победа эта, как и победа киевлян в 1975 году, многое сделает для престижа всего советского футбола.
Да, мы все ждали этой победы ровно шесть лет. Надеялись, что найдутся у нас клуб, футболисты и тренеры, которым не страшны ни именитые профессионалы, ни неудобные сроки турнира. Такой командой и стали тбилисцы. Подтвердив на деле, что предыдущий успех киевских одноклубников в Кубке кубков не был делом случая и что при умелой подготовке к сезону мы в состоянии и зимой, и ранней весной не только на равных соревноваться с цветом профессионального футбола, но и побеждать лучших его представителей, тбилисские динамовцы на пути к финалу обыграли сильные клубы Англии и Голландии. И вот поставлена последняя заметная точка.
Поставлена в напряженной борьбе, в соперничестве с сильными футболистами из ГДР.
Матч финала наверняка надолго запомнится. Игра получилась. Зрители не раз награждали игроков обоих клубов аплодисментами. Победа, действительно, досталась сильнейшему.
Советская команда, проигрывая во-втором тайме, сумела преодолеть себя, продемонстрировав отточенное техническое мастерство, волевое единство, тактическое разнообразие в подготовке и проведении атакующих действий, грамотную игру в обороне, выдержку в тяжелые минуты финала и умение выявить слабые стороны соперников.
С трибун казалось, что игра временами проходила в среднем темпе. Впечатление это было обманчивым, ибо соперники исподволь готовили и проводили неожиданные контратаки с подключением в них довольно больших групп игроков. Толъко в раздевалке бросилось в глаза, сколько сил физических и моральных, было отдано на поле. Изможденные лица, мокрые от пота майки и трусы, разорванные гетры на ногах у Кипиани, Шенгелия и Гуцаева. Врач Телия не отходил от Чивадзе. Накануне вечером у капитана советской команды вдруг поднялась температура, и его выступление было под вопросом. Но, как и подобает настоящему капитану Чивадзе вышел на решающий матч. Если бы это был не финал, еще двое — Габелия и Сулаквелидзе — могли и не выйти на игру. Но, повторяю, все динамовцы, как один, отдали свои силы без остатка для достижения победы, которая будет записана золотыми буквами в историю футбола.
Сегодня, когда встреча в Дюссельдорфе осталась позади, мне представляется уместным подчеркнуть то обстоятельство, что проходила она довольно необычно, лишний раз подтвердив мнение специалистов о том, что в играх такого высокого уровня предусмотреть все заранее практически невозможно. Примеры? Финал дал их множество.
Прозвучал свисток итальянца Латтанци — и я увидел, как, словно по мановению волшебной палочки, бросилась без мяча к нашим ведущим футболистам группа игроков «Карл Цейсса». К разыгрывающему форварду Кипиани буквально прилип Краузе, за Сулаквелидзе, Гуцаевым и Шенгелия неотступной тенью стали следовать Хоппе, Шиллинг и Брауэр. Вижу, как динамовцы вначале даже опешили: видимо, давно такой «коллективно-персональной» опеки они не испытывали.
Этим и воспользовались футболисты из ГДР, проведя несколько фланговых атак с участием Фогеля и Линдемана. На шестой минуте сильнейший удар Линдемана парировал вратарь. Габелия (сразу же отмечу, что Отар провел весь матч отлично!). Затем угрожал нашим воротам Шнупхазе.
Идут минуты, и постепенно тбилисцы начинают убедительно опровергать эту «коллективно-персональную» опеку. Кипиани, которому в этот вечер удавалось все, обыгрывал не только своего опекуна, но и бросавшихся к нему на помощь партнеров. Смело, решительно, применяя обводку, действовали Гуцаев и Шенгелия. Рушились задумки тренеров «Карл Цейсса».
Техническое вооружение советских футболистов оказалось самым сильным и убедительным средством против персоналки. И вот уже появились бреши в обороне соперников. Курбювайт, Шиллинг и Брауэр явно не успевают страховать своих партнеров. Кажется, гол неминуем. Отличную передачу с правого фланга принимает Чивадзе и головой посылает мяч в угол ворот. Стадион охнул. Но вратарь Грапентин в броске парирует мяч на самой линии ворот. Со штрафного в ближний угол бьет Кипиани. Мяч рикошетом от Шнупхазе летит в ворота, и вновь на его пути Грапентин. Да, недаром нам до матча говорили, что у «Карл Цейсса» вратарь — половина команды!
Грапентин в финале полностью подтвердил свою репутацию одного из лучших голкиперов в Европе. И даже мячи, забитые в его ворота во втором тайме, не поколебали мнения о том, что он был лучшим игроком у наших соперников.
Известно, что динамовцы Тбилиси на турнире по-разному играли дома и в гостях. Но ведь финал в Дюссельдорфе проводился в особых условиях: Поле — нейтральное. Что же необходимо было в первую очередь для победы? По какой схеме должны были действовать советские футболисты? Думаю, ответ был однозначным. В финале не надо было мудрствовать, отходить от привычной манеры игры. Динамовцы так и поступили.
Вновь мы увидели остроумную игру Кипиани как на острие атаки, так и сзади, куда он отходил для получения мяча. Внезапные подключения вперед с ударами по воротам удавались Чивадзе (его удачно страховали Хизанишвили и Сулаквелидзе). Много и полезно маневрировали по флангу с мячом и без мяча, путая своих опекунов, отличные дриблеры Гуцаев и Шенгелия. Вовремя питали их мячами Дараселия, Сванадзе и Сулаквелидзе. Охотно подключались к атаке крайние защитники Костава и Тавадзе.
Словом, тбилисцы с достоинством вели свою игру, игру в техничной манере, с оригинальными комбинациями, которые нравятся зрителям. А вот наши соперники из ГДР, по моему мнению, настроившись на персональную опеку, не учли технического превосходства тбилисцев и не смогли в итоге навязать им свою тактическую манеру игры. В конце концов немецкие футболисты совершенно запутались в перемещениях наших игроков. Даже забитый мяч в наши ворота сыграл с ними злую шутку. Брауэр, Шиллинг, Краузе и Хоппе стали раз за разом оставлять без всякого присмотра Кипиани и его партнеров, уходя к нашей штрафной в надежде забить второй мяч. Расплата не заставила себя ждать. Вначале Гуцаев сравнивает счет, а затем Дараселия за три минуты до финального свистка забивает поистине золотой гол.
Оба забитых мяча требуют подробного описания, ибо и остальные наши футболисты не стояли на месте, не были лишь созерцателями, а отвлекали соперников своими действиями в штрафной «Карл Цейсса».
Комбинацию начали защитники. Мяч получил Кипиани.
Казалось, все его партнеры были прикрыты. Давид не спешил, осмотрелся и, только увидев рванувшегося к нему Шенгелия, немедленно отдал ему мяч удобным пасом. Рамаз хорошо прикрыл мяч корпусом и, обыграв Брауэра, резко двинулся в штрафную. Слева к штрафной бежали сразу двое — Дараселия и Тавадзе. Справа набирал скорость Гуцаев, чуть сзади бежал Сванадзе.
Шенгелия сделал паузу, всем своим видом показывая, что собирается отдавать мяч влево, а затем вдруг резко положил корпус вправо и мягко послал мяч Гуцаеву. Пас оказался таким своевременным и удобным, что нашему нападающему, вложившему все свои силы в удар, просто грешно было не попасть в ворота. Так счет стал 1:1.
Через 20 минут повторилась аналогичная ситуация. Только теперь виртуозно сыграл Дараселия. Получив мяч слева, метрах в десяти— пятнадцати от угла штрафной площади, полузащитник обыграл одного из защитников и двинулся и штрафную. Слева набирал скорость Шенгелия, справа Гуцаев, а в центре штрафной появился Кипиани. Дараселия смело пошел на Курбювайта. Сделал ложный замах, показывая, что будет отдавать мяч в центр штрафной и, когда защитник поверил в это, неожиданно сделал паузу и сильным ударом без подготовки послал мяч в ближний угол ворот. Все это было сделано так решительно и в то же время технически так изящно, что трибуны взорвались аплодисментами.
Советские футболисты продолжали контролировать мяч до самого финального свистка арбитра. 2:1 — победа! Победа, деленная на всех. На всех динамовцев, выходивших (как тут не вспомнить ветерана команды Хинчагашвили?) на зеленые поля в этом турнире.
Команды выстраиваются в центре поля. Первыми советских футболистов тепло поздравляют друзья-соперники. И вот наступает торжественная минута. Президент УЕФА Артемио Франки вручает капитану команды Александру Чивадзе Кубок кубков. Каждый советский футболист получает по красивой коробочке, где на бархате блистает золотая медаль с изображением почетного европейского приза. Тбилисцы передают кубок друг другу, а затем совершают традиционный круг почета по стадиону.
Одержана большая победа. Кубок обладателей кубков европейских стран вторично завоевала советская команда! Молодцы динамовцы Тбилиси!
ДЮССЕЛЬДОРФ, 14 мая.

Газета «ლელო» («Лело», Тбилиси) от 14 мая 1981 года:

”დინამო” — ”კარლ-ცაისის” მატჩის წინ.
ჰანს მაიერის საზრუნავი.
”ლელოს” ინტერვიუ.
ახლა, როცა ევროპის საფეხბურთო სამყარო 13 მაისის მოლოდინშია, ყველაზე მეტი საზრუნავი მონაწილე გუნდების მწვრთნელებს აქვთ. მათ შორის 38 წლის იენელ მწვრთნელს ჰანს მაიერს და თბილისელ ნ. ახალკაცს. ჩვენმა გულშემატკივრებმა კარგად იციან, რომ დინამოელთა მწვრთნელი ყოველთვის თავშეკავებული და სიტყვაძუნწია რაიმე პროგნოზებსა და აზრის გამოთქმაში. აი, მის მეტოქე კოლეგას კი, რომელიც ამ დღეებში თბილისში დაესწრო ”დინამოს” თამაშს ”დნეპრთან” არ დაუმალავს, რომ მომავალ მატჩთან დაკავშირებით უამრავი პრობლემა აქვს გადასაწყვეტი.
— ”კარლ ცაისის” ფეხბურთელებმა — თქვა ჰ. მაიერმა — დინამოელთა ევროპის თასების თასის ნახევარფინალური მატჩი როტერდამის ”ფეიენოორდთან” ტელევიზიით ნახეს და საუკეთესო ფეხბურთელად ერთსულოვნად აღიარეს დავით ყიფიანი. ისინი ბევრს ლაპარაკობდნენ მის ფილიგრანულ ჩაწოდებებზე, ფინტებსა და სახიფათო გასვლებზე, როცა იგი შესანიშნავად უმკლავდებოდა ორ-სამ, ხან კი ოთხ ჰოლანდიელს…
მწვრთნელმა დაუფარავად აღიარა ისიც, რომ თბილისიდან ტელერეპორტაჟმა ჩააფიქრა იგი. ”ისეთი გუნდის დამარცხება, როგორიც თბილისის ”დინამოა”, ძალზე ძნელია. საამისოდ მისმა გუნდმა პირველ რიგში დინამოელთაგან შემოთავაზებული მაღალი ტემპი უნდა დააგდოს. ამას გარდა უვნებელჰყოს ცალკეულ მოთამაშეთა მაღალი ოსტატობა. ამავე დროს საიმედოდ ჩაკეტოს საკუთარი კარის მისადგომები და შექმნას კონტრთამაში — აი, პრობლემათა მთელი წყება, რაც ახლა ჩვენს წინაშე დგას. — დასძინა ბოლოს მაიერმა.
— თბილისში ნანახმა მატჩმა თუ შეგიმსუბუქათ საზრუნავი?
ამ კითხვაზე მწვრთნელმა შემდეგი გვიპასუხა.
— მიუხედავად იმისა, რომ ”დინამოს” მთელი ძალით არ უთამაშია, ერთხელ კიდევ დავრწმუნდი, რომ საქმე გვაქვს ძალზე ძლიერ მეტოქესთან. განსაკუთრებით მხიბლავს დინამოელთა იმპროვიზაცია, რასაც გუნდი კარგად ორგანიზებულ მაღალტექნიკურ თამაშს უმორჩილებს. მშურს თბილისელთა მწვრთნელისა, რომელმაც ასეთი ბრწყინვალე საფეხბურთო ანსამბლი შექმნა.
— რას იტყვით 13 მაისის მატჩზე?
— მხოლოდ იმის თქმა შეიძლება, რომ იგი ძალზე დაძაბულ და უშეღავათო სპორტულ ბრძოლაში ჩაივლის.
ჭ. უნგიაძე.
”დოიჩეს შპორტეხოს” ფურცლებზე
ბერლინის გაზეთმა ”დოიჩეს შპორტეხომ” 6 მაისის ნომერში თითქმის მთელი გვერდი დაუთმო თბილისის ”დინამოს” ფეხბურთელებს, მათს მომავალ შეხვედრას ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასის ფინალში იენის ”კარლ ცაისთან”.
გაზეთმა გამოაქვეყნა თავისი მოსკოველი კორესპონდენტის წერილი, სადაც სხვათა შორის, ნათქვამია: თბილისის ”დინამო” ახლა ისევე, როგორ 40 და მეტი წლის წინათ სინონიმია ტექნიკური, ელეგანტური, ფანტაზიით აღსავსე შემტევი ფეხბურთისა.
კორესპონდენტი ლაპარაკობს იმ ცვლილებეზე, რომლებიც ”დინამოს” გუნდში მოხდა ბოლო ხანებში, მოვიდნენ ახალგაზრდა, სწრაფი მოთამაშეები, რომლებიც ტექნიკური მომზადების თვალსაზრისით არაფრით ჩამოუვარდებიან კოლექტივიდან წასულ ვეტერანებს. კორესპონდენტი აღნიშნავს გუნდის დირიჟორის დ. ყიფიანის ბრწყინვალე ფორმას, თუმცა იმასაც დაასკვნის, რომ მარტო ამ ფეხბურთელზე როდია დამოკიდებული კოლექტივის თამაში.
შემდეგ ”დოიჩეს შპორტეხო” აქვეყნებს დინამოელთა ”სადარბაზო ბარათებს”. აი, ზოგიერთი ნაწყვეტი ამ ”ბარათებიდან”. გაბელიას შესახებ ნათქვამია, რომ იგი კარგად თამაშობს. კარის ხაზზე უარესად — წინ გამოსვლისას არაერთხელ აუღია 11-მეტრიანი.
”დინამოსა” და საბჭოთა კავშირის ნაკრების კაპიტანი ჩივაძე ”მეტისმეტად დინამიური სტოპერია, რომელიც დაუღალავად მიდის წინ”. დარასელია ”დიდი რადიუსის ფეხბურთელია, საუკეთესოდაა შეთმაშებული შენგელიასთან, აქვს შორეული სახიფათო დარტყმები”. სულაქველიძეზე ნათქვამია, რომ ”იგი ცხარე, შეუპოვარი მოთამაშეა, სამაგალითო მებრძოლი”. კაკილაშვილი ”დიდად ნიჭიერ ფეხბურთელად ითვლება, რომელსაც კიდევ სჭირდება მომწიფება”. ”გუცაევი ცეცხლს ანთებს მარჯვენა ფრთაზე. ორ მცველთან ბრძოლა მისთვის დიდი პრობლემა არ არის, მაგრამ მას, სამწუხაროდ, ხშირად აქვს ტრავმები. იგი ახლა ბრწყინვალე ფორმაშია”. ”ყიფიანის იდეები განსაზღვრავენ გუნდის მოქმედებას”. მიმომხილველი აღნიშნავს მის უნაკლო ტექნიკას, ძლიერ დარტყმებს. იშვიათი სიზუსტით შესრულებულ გადაცემებს, ”როდესაც ბურთი მეტოქის ზურგს უკან ეცემა. როგორც ჩამოვარდნილი ფოთოლი”. შენგელია ”მომცრო ტანის, სწრაფი თავდამსხმელია და მხოლოდ უკიდურესად ყურადღებიანი თამაშით შეიძლება მისი ნეიტრალიზება”.
ვინ იქნება საუკეთესო?
”კომსომოლსკაია პრავდის” 5 მაისის ნომერში დაბეჭდილია ვ. კორენევის საინტერესო წერილი ”უპირატესობა — ფორვარდებს”.
ავტორი აღნიშნავს, რომ უკვე მეოთხედი საუკუნეა ფრანგულ ჟურნალ ”ფრანს ფუტბოლის” ინიციატივით სპორტული ჟურნალისტები ყოველ წელიწადს განსაზღვრავენ ევროპის საუკეთესო ფეხბურთელს, როგორც წესი, პრიზიორთა მთელი სამეული შედგება უეფა-ს ოფიციალური ტურნირების მონაწილეთაგან. 3 საუკეთესოს შორის ექვსჯერ დაასახელეს კონტინენტის ჩემპიონის მოთამაშეები და ორჯერ — ვერცხლის პრიზიორებისა. სამეულში 23-ჯერ შევიდნენ ევროპის ჩემპიონთა თასის გამარჯვებული ფეხბურთელები და 7-ჯერ — ამ გათამაშების ფინალისტის წევრები. თასების მფლობელთა თასის გამარჯვებული ლაურეატი გახდა ორჯერ.
გვინდა რწმენა გამოვთქვათ, რომ თბილისის ”დინამოს” ფეხბურთელებს, რომლებიც 13 მაისს დიუსელდორფში თასების მფლობელთა თასის ფინალურ მატჩში ხვდებიან გდრ-ის ქ. იენის ”კარლ ცაისს”, გაუჩნდათ შანსი მოხვდნენ ”ფრანს ფუტბოლის” ლაურეატთა სამეულში.
ჯერჯერობით კი ეს პატივი ყველაზე უფრო ხშირად წილად ხვდათ გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის, ინგლისისა და იტალიის ფეხბურთელებს.
გამარჯვებულთა შორის იყვნენ საბჭოთა ფეხბურთელებიც — ლევ იაშინი და ოლეგ ბლოხინი.
საყურადღებოა, რომ უპირატესობა ჩვეულებრივ, ენიჭებათ ფორვარდებს. ისინი 52-ჯერ იყვნენ უძლიერესთა სამეულში. მცველებმა და ნახევარმცველებმა ამას მიაღწიეს 10-ჯერ, ხოლო მეკარეებმა — სულ 3-ჯერ.
დიუსელდორფში სათამაშოდ
როგორც საქართველოს სპორტკომიტეტის ფეხბურთის სამმართველოდან გვაცნობეს, გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის ქალაქ დიუსელდორფს გაემგზავრნენ თბილისის ”დინამოს” ფეხბურთელები, რომლებიც აქ 13 მაისს ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასის ფინალურ მატჩში შეხვდებიან გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის ქ. იენის ”კარლ ცაისს”.
თბილისის ”დინამოს” შემადგენლობაში არიან: ო. გაბელია, თ. კოსტავა, ა. ჩივაძე, ნ. ხიზანიშვილი, გ. თავაძე, ვ. დარასელია, ზ. სვანაძე, თ. სულაქველიძე, ვ. გუცაევი, დ. ყიფიანი, რ. შენგელია, ნ. კაკილაშვილი, ვ. ჟვანია, გ. ჭილაია, ა. ანდღულაზე, კ. მჭედლიძე.
გუნდს ხელმძღვანელობენ ნ. ახალკაცი. კ. ასათიანი და ს. კუტივაძე.
მარადჟამს გუნდთან ერთად
თასების მფლობელთა თასზე თბილისის ”დინამოსა” და როტერდამის ”ფეიენოორდის” პირველი ნახევარფინალური მატჩის დღეს თბილისის ”დინამოს” სტადიონის პრესლოჟაში სტუმრად ჩამოსული ჰოლანდიელი ჟურნალისტები ისხდნენ.
ჩვენ, მასპინძლების კვალობაზე, რაც შეიძლებოდა შევვიწროვდით და შევეცადეთ ხეირიანი სამუშაო პირობები შეგვექმნა ჩამოსულთათვის.
შევვიწროვდითო — ადვილი სათქმელია. იქაური კორესპონდენტები
უკომფორტოდ არ მუშაობენ: საბეჭდი მანქანების კაკუნისაგან ყურთასმენა არაა, მერე — თითოეულ მათგანს ცალკე ტელეფონის აპარატი უდგას, ხაზი წინასწარაა შეკვეთილი და რამდენიმე კომენტატორის ერთდროული ხმამაღალი ლაპარაკი გღლის, ყურს გჭრის, გინდა არ გინდა, გიფანტავს ყურადღებას.
ჩემს გვერდით აღმოჩნდა სიმპათიური ახალგაზრდა კაცი, რომელიც საკმაოდ გამართული რუსულით მეკითხებოდა აქაურ ამბებს, თბილისის ”დინამოს” ისტორიას, ძველი და ახალი ფეხბურთელების ამბებს. ჩემი მხრივ დავინტერესდი ”ფეიენოორდის” საქმეებით და ამ სიმპათიურმა კაცმა ჩემდა გასაოცრად ასე მიპასუხა — ამ კლუბს კარგად არ ვიცნობო.
თურმე გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკიდან ყოფილა ჩამოსული — წინასწარ იჭერდა თადარიგს იენის ”კარლ ცაისის” მოსალოდნელი მეტოქის დასაზვერად.
ცხადი იყო, ”კარლ ცაისის” ხელმძღვანელობა, გდრ-ის სპორტული პრესა ანგარიშს უწევდნენ თბილისის ”დინამოს”, ითვალისწინებდნენ მის სიძლიერეს, ამიტომაც ამახვილებდნენ მასზე ყურადღებას.
ფაქტია — უდავო და ჭეშმარიტი: თბილისის ”დინამომ” ბოლო წლებში დამსახურებულად მოიპოვა საერთაშორისო აღიარება, იგი პოპულარული ხდება ფეხბურთის სამყაროში, გუნდის საუკეთესო ფეხბურთელებს დიდი მორიდებით და პატივისცემით ახსენებენ ხოლმე, ლაპარაკობენ ქართული საფეხბურთო სკოლის თავისებურებასა და ორიგინალობაზე.
აქვთ კიდეც ამის საფუძველი. თბილისის ”დინამოს” სსრ კავშირის ორგზის ჩემპიონია, ორგზის თასის მფლობელი. გუნდს მრავალჯერ მოუპოვებია ეროვნული ჩემპიონატების საპრიზო ადგილები, არაერთხელ გასულა თასის ფინალში, პერსონალურ მფლობელობაში აქვს ესპანეთში მოპოვებული საპატიო ”კოლუმბიის კარაველა”, დაუმარცხებია ინგლისის, იტალიის, საფრანგეთის, ავსტრიის, რუმინეთის, პოლონეთის, იუგოსლავიის, ჩეხოსლოვაკიის, გდრ-ის, ჰოლანდიის, ბელგიისა და სხვა ქვეყნების საქვეყნოდ ცნობილი აღიარებული კლუბები.
ახლა ამჟამინდელი თასების მფლობელთა თასის გათამაშების ფინალი? ეს წარმატება განა საერთაშორისო აღიარება არაა? განა გვაქვს უფლება არ ვიამაყოთ ამით?
ოღონდაც, საამაყო ბევრი რამ გვაქვს თბილისის ”დინამოს” ქომაგებს. გვაქვს და ვამაყობთ კიდეც!
მაგრამ ყველა როდი ეძებს კარგ მხარეებს დინამოელთა თამაშში. მათთვის ”ძიების” ობიექტია არა მოგებები, არამედ წაგებები, დიახ, დიახ წაგებები. საკმარისია ჩვენს ფეხბურთელებს სადმე ”წაუცდეთ ფეხი”, წარუმატებლად ითამაშონ, საკმარისია ერთი-ორი მარცხიანი მატჩი, რომ ურწმუნოთა ბანაკი წამსვე წარმოიქოჩრება, უმალ ფეხზე შეაყენებს მოწამლული ტყვიებით დატენილ თოფებს და არის ლანძღვა-გინების გაუთავებელი ბათქა-ბუთქი, შხამიანი ისრების შხუილი, ავყიაობა, უხამსი ეპითეტების მოურიდებელი კორიანტელი.
რა უნდა, რა სწადია ამ ხალხს? ერთი შეხედვით, თითქოს, ჩვენი გუნდის გულშემატკივრები არიან, თითქოს ქომაგობენ მას და გულთან ახლოს მიაქვთ მისი ავ-კარგი, მაგრამ მეტისმეტად მოჭარბებული ემოციების გამო, ალბათ, ცუდს ერთს ასად ხედავენ, ხოლო კარგს, პირიქით, ათს – ერთად.
რა არის ეს – პესიმიზმი, თანდაყოლილი მინიმალიზმი, ურწმუნობა? ვინ იცის, ეს კია, უმგვან სამსახურს უწევენ ჩვენს გუნდს, ჩვენს ფეხბურთს.
მე ხშირად მინახავს სტადიონის ტრიბუნაზე მაყურებელი, რომელსაც არაფერი მოსწონს, უფრო სწორად არ უნდა მოსწონდეს. თუ ჩვენებმა ბურთი გაიტანეს, ეს უეჭველად მეტოქის შეცდომაა, თუ რომელიმე დინამოელმა კარგად ითამაშა, ეს იმიტომ, რომ მოწინააღმდეგ ჰყავდა აშკარად სუსტი, თუ გუნდმა გაიმარჯვა, ეს იმიტომ, რომ მოპირდაპირე მხარე არ ვარგოდა და იმან წააგო.
ასეთ კაცს ტრიბუნაზე მსხდომთა ცოტა რიდი მაინც აქვს ხოლმე, იძულებულია თავისი ურწმუნოება დამალოს, თავი ჩირგვში ჩარგოს, მაგრამ აბა ნახეთ რა ბიჭია, როცა შინ მარტო რჩება საკუთარ თავთან და საწერ–კალამს მოიმარჯვებს ხოლმე. იქ ის შავი სატანაა, ღვთის რისხვა. ქაღალდი, მოგეხსენებათ, ბევრს იტანს, ახლანდელი ავტომატური კალმებიც თავისით დასრიალებენ ზედ, და წერს, დაურიდებლად წერს გუბერნია.
იცით, რა წერილები მოგვდის რედაქციაში? შეგრცხვებათ, რომ ასეთი კაცი დადის სტადიონზე.
ამას წინათ ასეთი “უსტარი” მოვიდა კონვერტზე წარწერით: “მოდი და ენდე ახლა “დინამოს”. „დასაშლელი გუნდია”. თურმე ნუ იტყვით, მისი ავტორი განრისხებულა ერევანში საკავშირო თასის მატჩში “არარატთან” წაგებით და თავისი ღვარძლი ერთიანად გადმოუნთხევია ეპისტოლარული ჟანრის შემწეობით. თვით წერილის შინაარსს ნუ იკითხავთ: შეჩვენება, ანათემა, წყველა–კრულვა, ხატზე გადაცემა, რაც გნებავთ.
რა მოხდა? როგორ თუ თბილისელებმა წააგესო! ეს როგორ გაბედესო!
ასეთებს მარტოოდენ მოგება სურთ, მხოლოდ გამარჯვება, პირველივე სხვა შემთხვევაში კი არც დანდობა იციან, არც შეწყალება.
კი მაგრამ, ვინ თქვა, რომ მსოფლიო ფეხბურთში არსებობს გუნდი, რომელიც არ აგებს არც ერთ თამაშს? გაგიგიათ ასეთი კლუბი?
მე – არა.
თვით უდიდეს სუპერკლუბებსაც კი ჰქონიათ შავი დღე, ფეხბურთში კი ხშირად ხდება ეს უცნაური კატაკლიზმები ცნობილი პრინციპით: წინანი უკან, უკანანი წინ!
მახსოვს ომამდელი ფეხბურთის განთქმული უცხოური გრანდები – ლონდონის “არსენალი” და პარიზის “რესინგი”. მათ ხელთ ეპყრათ მსოფლიო ფეხბურთი. ახლა ლონდონელებმა, ასე თუ ისე, კიდევ არა უჭირთ, “რესინგი” კი საერთოდ გაქრა საფეხბურთო ჰორიზონტიდან.
მადრიდის “რეალმა”, როცა 1960 წელს ზედიზედ მეხუთედ მოიგო ევროპის ქვეყნების ჩემპიონთა თასი, ესპანეთის ერთ–ერთ პროვინციულ ქალაქში წააგო მეორეხარისხოვან გუნდთან. გულშემატკივართა რისხვას მწვრთნელმა დინჯად და უბრალოდ მიუგო:
– ფეხბურთია, ყველაფერი ხდება!
შორს რად მივდივართ: მოსკოვის “სპარტაკმა” სულ ახალახან პირველ ლიგაში ამოჰყო თვი, მერე კი უკანვე დაბრუნდა უმაღლესში და წლის გაშვებით ჩემპიონი გახდა!
ამ პერიოდში სპარტაკელებს შეწყალება არ უთხოვიათ, თანაც, ნამდვილი გულშემატკივრები ერთგულად ჰყავდათ გვერდში.
ან მოსკოვის “დინამოს”ქომაგებმა რა უნდა ქნან. მათი გუნდი შარშან რომ მეთოთხმეტე ადგილზე გავიდა და სასწაულით შეინარჩუნა ადგილი უმაღლეს ლიგაში?
სსრ კავშირის თერთმეტგზის ჩემპიონი… მეთოთხმეტე ადგილზე.
ფეხბურთია, ყველაფერი ხდება.
ჩვენს გუნდს ასეთი რამ რომ მოსვლოდა, ხომ წარმოგიდგენიათ, რა დღეს დაგვაყრიდნენ “ურწმუნო თომები”!
სანუკვარი ჯილდო!
“დინამო” (სსრკ, თბილისი) – “კარლ ცაისი” (გდრ, იენა) 2:1.
ახლა, როცა თბილისის “დინამოს” ფეხბურთელებმა მოიპოვეს თავიანთი არსებობის მანძილზე ეს უდიდესი გამარჯვება, როცა საბჭოთა ფეხბურთის ისტორიაში ჩაწერეს ახალი სახელოვანი ფურცელი, როცა ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასს, ამ სანუკვარ პრიზს თბილისისკენ აქვს გეზი აღებული, ძნელია, ძალზე ძნელი, სიტყვებით გამოხატო ის სიხარული, ის აღმაფრენა, რასაც განიცდის თითოეული ჩვენგანი, რასაც გრძნობს ყველა, ვისთვისაც კი ძვირფასია ჩვენი სპორტი, ვინც თვალის ჩინივით უფრთხილდება ეროვნულ საგანძურს, ვისთვისაც ქართული ფეხბურთის პრესტიჟი სისხლხორცეული ამბავია.
რა თქმა უნდა, ჩვენ კვლავ და კვლავ დავუბრუნდებით 13 მაისის ფინალური მატჩის პერიპეტიებს იენის “კარლ ცაისთან”, სპორტის მოყვარულებს მივაწვდით ყველა საინტერესო ცნობას, ფოტომასალას, პრესის გამონათქვამს, სპეციალისტთა მოსაზრებებს, ახლა კი, შეგახსენებთ გუშინდელი მატჩის მსვლელობას: მატჩის ტემპი დასაწყისში არ იყო მაღალი, იგრძნობოდა ნერვიულობა, თუმცა შუა ტაიმიდან მინდვრის შუაგული დაიპყრეს დინამოელებმა. ტაიმი დამთავრდა ფრედ – 0:0.
62–ე წუთზე ანგარიში გახსნა “კარლ ცაისის” ცენტრალურმა მცველმა ჰოპემ, რომელიც სწრაფად გავიდა წინ, მარცხნიდან მოწოდებულ ბურთზე – 1:0.
4 წუთის შემდეგ დინამოელთა კონტრშეტევისას შენგელიამ კარგად გაიყვანა გარღვევაზე გუცაევი, რომელმაც ზუსტი დარტყმით ბურთი მოათავსა მეტოქის კარის ბადეში – 1:1. 87–ე წუთზე კი დარასელიამ თავისი შესანიშნავი რეიდი მეორე გოლით დაამთავრა, რომელმაც თბილისის “დინამოს” მოუტანა სანუკვარი გამარჯვება – 2:1.
ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასის 1981 წლის გამარჯვებული ასეთ შემადგენლობით თამაშობდა: გაბელია, კოსტავა, ჩივაძე, ხიზანიშვილი, თავაძე, დარასელია, სვანაძე (კაკილაშვილი), სულაქველიძე, გუცაევი, ყიფიანი, შენგელია.
გუნდს ხელმძღვანელობდნენ ნ. ახალკაცი, კ. ასათიანი, ს. კუტივაძე.
ფეხბურთის ასიათასობით გულშემატკივრის იმედი, რომ საყვარელი გუნდი, თბილისის “დინამო” გაიმარჯვებდა, ასრულდა. დინამოელებმა ღირსეულად წარმოაჩინეს ჩვენი სპორტი დიუსელდორფის “რეინშტადიონზე” და მოიპოვეს ერთ–ერთი ყველაზე საპატიო პრიზი – ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასი.
ეს ფაქტი მით უფრო სასიხარულო და საამაყოა, რომ გამარჯვება ჩვენმა ბიჭებმა გამოსჭედეს ღირსეულ მეტოქესთან ძნელ, მეტად დაძაბულ ბრძოლაში.
თქმა არ უნდა, ეს გამარჯვება განსაკუთრებულ ელფერსა და სილამაზეს იძენს ამ გაზაფხულის დღეებში, მაშინ, როდესაც რესპუბლიკა დიდი ზეიმისთვის – საქართველოში საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების 60 წლისთავისთვის ემზადება.
გამარჯვებულ ქვეყანას ამშვენებს და ალაღებს სასახელო მიღწევები!

Газета «ლელო» («Лело», Тбилиси) от 16 мая 1981 года:

თბილისის დინამოელთა დიდი, ბრწყინვალე გამარჯვება.
დიუსელდორფი (გფრ). ”რეინშტადიონი”. 13 მაისი.
”დინამო” (თბილისი, სსრ კავშირი) – ”კარლ ცაისი” (იენა, გდრ) 2:1 (0:0).
”დინამო”: გაბელია, კოსტავა, ჩივაძე, ხიზანიშვილი, თავაძე, დარასელია, სვანაძე (კაკილაშვილი), სულაქველიძე, გუცაევი, ყიფიანი, შენგელია.
”კარლ ცაისი”: გრაპენტინი, ბრაუერი, ჰოპე (ოვერმანი), შილინგი, კურბიუვაიტი, შნუპხაზე, კრაუზე, ლინდემანი, ბილაუ (ტოპფერი), რააბი, ფოგელი.
მსაჯები: რ. ლატანცი, ლ. ანოლი, პ. ბერგამო (ყველა — იტალია).
უეფა-ს კომისარი მატჩზე — დოქტორი იირა (ჩეხოსლოვაკია).
მატჩს დაესწრო 10.000 მაყურებელი.
მატჩის წინ
თბილისის ”დინამოს” ფეხბურთელები მოათავსეს დიუსელდორფის გარეუბანში, სასტუმრო ”გუტ ჰალეში”. სასტუმროს მახლობლად მდებარეობდა მწვანე მინდორი, რომელიც დინამოელებმა სავარჯიშოდ გამოიყენეს, შემდეგ კი მიაშურეს ”რეინშტადიონის” ცენტრალურ მინდორს, სადაც დანიშნული იყო ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასის ფინალური მატჩი.
დიუსელდორფის სტადიონი 60 ათასზე მეტ მაყურებელს იტევს, მაგრამ როგორც აქაური პრესა იტყობინებოდა, დიუსელდორფელ გულშემატკივრებს სწამთ მხოლოდ თავიანთი გუნდი ”ფორტუნა” და რახან ამ გუნდმა უხეიროდ იასპარეზა სწორედ ამ ტურნირში — თასების თასზე, მათ ინტერესი აღარ ჰქონდათ სხვათა გამოსვლებისადმი. გასაკვირი კია — შენს ქალაქში, იქვე გვერდით იმართებოდეს ესოდენ მაღალი რანგის მატჩი, ფეხბურთი გიყვარდეს და არ დაესწრო მას…
საერთოდ კი, ყურადღება და ინტერესი თბილისის ”დინამოსა” და იენის ”კარლ ცაისის” ფინალისადმი მთელს ევროპაში დიდი იყო. ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, ტელევიზიით 55 ქვეყანა ღებულობდა მატჩის რეპორტაჟს, მრავლად იყვნენ ჩამოსული რადიოკომენტატორები, პრესის წარმომადგენლები.
”კარლ ცაისს” გულშემატკივართა საკმაოდ დიდი რაზმი — ათასკაციანი ჯგუფი ჩამოჰყვა საქომაგოდ. ტრიბუნებზე ისხდნენ თბილისის ”დინამოს” გულშემატკივრებიც, რომლებიც შეიარაღბული იყვნენ ტრანსპარანტებით, მოწოდებებით, ალმებით.
მატჩი
შეხვედრის დასაწყისში ისე ჩანდა, თითქოს ტემპი არ იყო მაღალი, მეტოქეები კარგა ხანს ზვერავდნენ ერთმანეთს. ასეთი პასუხსაგები სიტუაციისთვის კანონზომიერი ”ხარკი” წაიღო ნერვიულობამაც, ვინაიდან ორივე მხარე გრძნობდა თამაშის უდიდეს მნიშვნელობას.
შემდგომში თბილისელებმა თანდათან ააწყვეს თამაში, ირწმუნეს საკუთარი ძალები, ბურთის გაშვების შემდეგ კი გარდატეხა შეიტანეს თამაშში, მაყურებელს უჩვენეს, ბრწყინვალე ტექნიკა, უმაღლესი სანებისყოფო თვისებები, ტაქტიკური მრავალფეროვნება.
რა დასამალია: იყო რთული ვითარებანი, ”კარლ ცაისის” გამოცდილი ფეხბურთელები ხშირად უტევდნენ, სახიფათო მომენტებიც საკმარისად შექმნეს, მაგრამ თბილსიელთა მცველები და მეკარე გაბელია უკიდურესად მობილურნი იყვნენ, მეტოქის არც ერთ მანევრს არ ტოვებდნენ უყურადღებოდ. მათ წინა ხაზების მოთამაშეებიც ხშირად ეხმარებოდნენ. თავის მხრივ ”დინამო” ერთიანი ფრონტით გადადიოდა შეტევაზე. თავდამსხმელებს აქტიურად ეხმარებოდნენ ნახევარმცველები და მცველებიც. მეტოქის კარის სიახლოვეს ხშირად სტუმრობდნენ ჩივაძე, კოსტავა, თავაძე, ხიზანიშვილი.
ცენტრალურ ზონაში ინიციატივა საფუძვლიანად აიღეს ხელთ სულაქველიძემ, დარასელიამ, სვანაძემ (შემდგომში კარგად ითამაშა კაკილაშვილმაც, რომელმაც სვანაძე შეცვალა).
”კარლ ცაისმა” საგანგებოდ მიამაგრა ყიფიანს თავისი საუკეთესო ”პრესინგისტი” კრაუზე, მაგრამ დინამოელთა ტაქტიკური კომბინაციების ლიდერის ყიფიანის ნეიტრალიზება მისთვის შეუძლებელი აღმოჩნდა. გერმანელთა დაცვაში სისტემატურად შეჰქონდათ პანიკა გუცაევს, შენგელიას.
გამარჯვებისთვის ბრძოლამ დიდი ძალები შეიწირა, მაგრამ დინამოელები კვლავ და კვლავ პოულობდნენ ახალ ენერგიას წარმატებისთვის და, ვიმეორებთ, მაშინაც კი, როცა ”კარლ ცაისი” დაწინაურდა, არც ერთ მოთამაშეს წუთითაც არ შეუნელებია ბრძოლა. პირიქით, ყოველი მათგანი მხოლოდ გამარჯვებისთვის იყო გამიზნული.
გდრ-ის ფეხბურთელებმა დასაწყისში რამდენიმე სახიფათო შეტევა განახორციელეს, მეკარე გაბელიას ძნელი ბურთების აღება მოუხდა ლინდემანის, შნუპჰაზეს, რააბისგან. ყიფიანის გარდა პერსონალური მეურვეობის ქვეშ იყვნენ სულაქველიძე, გუცაევი, შენგელია, მაგრამ ”დინამო” სულო უფრო უმატებდა ტემპს.
”კარლ ცაისის” კართან ზედიზედ იქმნებოდა სახიფათო მომენტები. გუნდის მცველებს სულ უფრო ხშირად სჭირდებოდათ მაშველი ძალა შუა ხაზიდან. ბურთის გატანის შესაძლებლობა ჰქონდათ ჩივაძეს, ყიფიანს, სულაქველიძეს, მეკარე გრაპენტინი შეუსვენებლად მუშაობდა.
და, მაინც, პირველი ბურთი გერმანელებმა გაიტანეს. 63-ე წუთზე ”კარლ ცაისმა” მარცხენა ფრთიდან შეუტია, ბურთი გადასცეს თბილისელთა საჯარიმო მოედნის ცენტრში და აქ ყველას დაასწრო ჰოპემ — 1:0.
57-ე წუთზე კი მოხდა ის, რაც უნდა მომხდარიყო: ბურთი მიიღო ყიფიანმა, მისი მეტოქეები თითქოს ჩაკეტილნი იყვნენ, მაგრამ ამ მომენტში გაიხსნა შენგელია.
ყიფიანმაც არ დააყოვნა გადაცემა. შენგელიამ სწრაფად მოატყუა ბრაუერი, შენიშნა მარჯვნივ ღიად დარჩენილი გუცაევი და ზუსტად გადასცა მას ბურთი. გადამწყვეტი დარტყმა უშეცდომო იყო — 1:1.
87-ე წუთზე ვირტუოზულად ითამაშა დარასელიამ: მიიღო გადაცემა, გვერდი აუარა ერთ მცველს, შემდეგ — მეორეს და ძნელი მდგომარეობიდან ძლიერად დაარტყა კარში. ეს იყო სიტუაცია, სადაც ფეხბურთელს მართლაც უმაღლესი ოსტატობის გამოვლენა მართებს წარმატების მისაღწევად და დარასელიას ეყო ეს უმაღლესი ოსტატობა — 2:1.
ეს იყო დიდი, დამსახურებული გამარჯვება, მოპოვებული დაძაბული, შეუნელებელი შრომით. ამ გამარჯვებისაკენ წლების მანძილზე მიდიოდა თბილისის ”დინამოს” ფეხბურთელთა კოლექტივი. დაუღალავ, გულმოდგინე შრომას, დიდ მონდომებას არ შეეძლო არ მოეტანა ასეთი წარმატება. და აი, ახლა ვიმკით ამ შრომის ნაყოფს: ევროპის ქვეყნების თასების მფლობელთა თასი ჩვენი კუთვნილებაა!
მატჩის შემდეგ
გაისმა არბიტრ რ. ლატანცის ბოლო სასტვენი (მან შესანიშნავად გაართვა თავი ამ ურთულეს მატჩს). გუნდები მოეწყვნენ მინდვრის ცენტრში. თბილისელ ფეხბურთელებს პირველად მიულოცეს ”კარლ ცაისის” მოთამაშეებმა. შემდეგ დადგა კულმინაციური მომენტი: უეფა-ს პრეზიდენტმა არტემიო ფრანკიმ სანუკვარი თასი გადასცა თბილისელთა კაპიტანს ალექსანდრე ჩივაძეს. ყოველმა ჩვენმა ფეხბურთელმა მიიღო ნატიფი ხელოვნებით დამზადებული კოლოფი, რომლის ხავერდზეც ოქროს მედალია ევროპის ამ საპატიო პრიზის გამოსახულებით. თბილისელები ერთმანეთს გადასცემდნენ თასს, შემდეგ ტრადიციული წრე შემოირბინეს მწვანე მინდვრის გარშემო.
თამაშის დამთავრების შემდეგ თბილისელთა გასახდელში ენით აუწერელი სიხარული სუფევდა. ჩვენი ფეხბურთელები იცინოდნენ, მღეროდნენ, ეხვეოდნენ ერთმანეთს.
ხარობდნენ თბილისის ”დინამოს” ხელმძღვანელებიც. გუნდის უფროსმა მწვრთნელმა ნოდარ ახალკაცმა განაცხადა: ჩვენი დელეგაციის ხელმძღვანელმა — სპორსაზოგადოება ”დინამოს” რესპუბლიკური საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილემ შ. გორგოძემ, ჩემმა თანაშემწეებმა კ. ასათიანმა და ს. კუტივაძემ ყველაფერი გააკეთეს, რათა კოლექტივში არ შენელებულიყო ოპტიმისტური ატმოსფერო, რომ თითოეული ფეხბურთელი გამსჭვალული ყოფილიყო გამარჯვების ჩაუქრობელი რწმენით.
დიახაც, მხოლოდ გამარჯვების დიდი რწმენით შეიძლება უდიდეს მიზნის მიღწევა!
ბ. ქორქია.

Газета «Футбол-Хоккей» (Москва) № 20 от 17 мая 1981 года:

НАГРАДА ЗА ВЕРНОСТЬ ИГРЕ.
«ДИНАМО» (Тбилиси, СССР) — «КАРЛ ЦЕЙСС» (Йена, ГДР) — 2:1 (0:0).
Дюссельдорф. «Рейнштадион». 13 мая. Пасмурно. 18 градусов. 10 000 зрителей.
Судьи Р. Латтанци, Л. Аноли, Бергамо (все — Италия).
«Динамо»: Габелия, Костава, Чивадзе, Хизанишвили, Тавадзе, Дараселия, Сванадзе (Какилашвили, 67), Сулаквелидзе, Гуцаев, Кипиани, Шенгелия.
«Карл Цейсс»: Грапентин, Брауэр, Хоппе (Оверман, 89), Шиллинг, Курбювайт, Шнупхазе, Краузе, Линдеман, Билау (Топнуер, 76), Рааб, Фогель.
Голы: Хоппе (63), Гуцаев (67), Дараселия (87).
Комиссар УЕФА на матче доктор Йира (ЧССР).
ДО ФИНАЛА.
Немало проблем было до финального матча у тренеров тбилисского «Динамо». В последних встречах первенства страны получили травмы Сулаквелидзе и Габелия. А вечером накануне финала вдруг подскочила температура у капитана команды Чивадзе, и доктор 3. Телия всю ночь провел в хлопотах о здоровье центрального защитника. И все же и тренеры, и футболисты с боевым настроением готовились к решающей встрече с «Карл Цейссом». Несколько дней назад тренер Ахалкаци был на очередном матче немецкого клуба в первенстве ГДР. На одном из теоретических занятий динамовцы внимательно ознакомились с игрой будущих соперников, рассмотрели видеозапись игры «Карл Цейсса». Его игра была досконально изучена.
Перед финалом интересно было знакомиться с местной прессой. С помощью редактора западногерманского журнала «Киккер» К.-Х, Хайманна, который любезно делал подробные переводы, мы узнали, что почти все газеты роль фаворита отводили советской команде, выделяя в ней Кипиани, Чивадзе, Дараселия, Гуцаева и Шенгелия. В то же время обозреватели подчеркивали, что футболисты из Йены хорошо подготовлены физически, сумели себя зарекомендовать на международной арене, победив в турнире прошлогоднего обладателя Кубка кубков — испанскую «Валенсию» и португальскую «Бенфику».
В общем, многие сошлись во мнении, что игра разных по манере соперников должна зрелищно получиться. Из газет мы узнали, что финал будет транслироваться в 46 стран Европы и Америки.
Руководитель делегации Ш. Горгодзе, тренеры Н. Ахалкаци, К. Асатиани и С. Кутивадзе создали в коллективе дружескую, теплую обстановку перед игрой. Два дня перед финалом в Дюссельдорфе динамовцы провели в обычном для себя режиме, как дома, в Тбилиси. Представитель Федерации футбола ФРГ Хельмут Клинк по согласованию с дирекцией местного стадиона предоставил советской команде удобные часы для тренировок. В загородном отеле, где остановились динамовцы, были все условия для отдыха и восстановления сил после тренировок. В комнатах звучали народные грузинские песни. Казалось бы, все это мелочи. А как приятно далеко от своего дома услышать в записи знакомую песню! Даже в автобусе, направлявшемся в среду на стадион, звучала новая песня о тбилисской «Динамо», написанная недавно композитором В. Азарашвили. И песня прибавляла динамовцам бодрости и энергии.
ФИНАЛ.
Признаюсь, меня особенно волновала вынужденная замена опытного Хинчагашвили. Забегая вперед, скажу, что, заняв место второго центрального защитника, Хизанишвили провел игру почти без ошибок, наладил взаимосвязь с Коставой и Тавадзе и дал возможность смело подключаться в атаки капитану команды Чивадзе. Тем самым была сохранена манера игры динамовцев в обороне, что само по себе во многом предопределило успех. Форвардов Билау, Рааба и Фогеля мы в деле практически и не увидели, настолько четко сыграла наша защитная линия. Первое, что бросилось в глаза, когда началась игра, это то, что немецкие футболисты решили организовать персональную опеку всех ключевых игроков советской команды. Причем делали они это довольно-таки прямолинейно. К примеру, Краузе, прикрепленный персонально к Кипиани, словно забыл обо всем на свете (в том числе и о своих партнерах) и порой, бегая за нашим диспетчером допускал тактические просчеты. А все это происходило мэ желания (а возможно, и из поставленной тренером задачи) как можно плотнее опекать советских футболистов, не давая им без помех принимать мяч. Возможно, на другую команду такая своеобразная психологическая атака и подействовала бы. Но в том-то и дело, что техничным тбилисцам такая опека давала немалые контршансы. Ведь освободившись от соперника обманным движением корпуса или применив обводку (что и делали постоянно Кипиани, Гуцаев и Шенгелия), наши футболисты имели возможность сразу же отвлекать на себя внимание ближайших защитников и проводить быстрые и острые атаки. Так в первом тайме после неожиданного отрыва от своих опекунов могли открыть счет Дараселия и Кипиани. Выручил «Карл Цейсс» в эти моменты вратарь Грапентин, который безусловно был лучшим в команде соперников. Высокий, прыгучий, безошибочно играющий вверху на выходах из ворот, Грапентин был оплотом обороны немецкого клуба. Имея за спиной такого надежного стража ворот и видя, что впереди игра не клеится, все чаще и чаще к нашей штрафной стали выходить защитники Хоппе и Шнупхазе, обладающие мощными ударами. Именно они, а также полузащитники Линдеман и Курбювайт стали самыми опасными игроками при атаке ворот советской команды. Все, наверное, помнят в первом тайме сильный и неожиданный удар Линдемана. Габелия сумел отбить коварный мяч, летевший в угол. Кстати, наш вратарь своими действиями укрепил оборону динамовцев.
Игра действительно оказалась зрелищной. Соперники, играя в разной манере, сумели провести ряд запоминающихся, нестандартных комбинаций. Особенно удавалась в этот вечер игра Кипиани. Казалось, для него не существовало никаких технических секретов при обработке мяча и точных пасах. Несмотря на плотную и временами довольно жесткую опеку, именно Кипиани явился инициатором всех незаурядных комбинаций и обеспечил советской команде не только контроль мяча, но и остроту атак. Соперники вынуждены были сосредоточиться на разгадке маневров Кипиани и его партнеров по атаке Гуцаева и Шенгелия и могли позволить себе лишь редкие контратаки, правда, завершаемые сильными ударами с различных дистанций тех же Хоппе, Курбювайта, Линдемана и Шнупхазе.
В первом тайме перевес нашего клуба был ощутимым. Но все же «Карл Цейсс» проявил себя командой ровной, сыгранной, квалифицированной. Поэтому попытки остро сыграть в нападении игроков обороны немецкой команды не оставляли впечатления лишь кавалерийских наскоков. Это подтвердили второй тайм и мяч, забитый в наши ворота защитником Хоппе.
Вот запись из моего блокнота: «Начался второй тайм. На 46-й минуте Рааб проходит по правому флангу и передает мяч в штрафную. Здесь вновь оказывается Линдеман. Его удар головой метров с 5-6 неточен, но момент чрезвычайно опасен. И он должен насторожить нашу оборону». Но этого не произошло. Советские футболисты, увлеченные стремлением побыстрее открыть счет, ошибаются и дают возможность войти в штрафную и беспрепятственно нанести сильный удар Курбювайту. Габелия в прыжке отбивает мяч на угловой. Это были самые тяжелые минуты финала. Незамедлительно отходит назад Кипиани. Он чувствует, что его товарищам по обороне все тяжелее и тяжелее сдерживать натиск соперников. Кипиани налаживает игру в пас, и благодаря его усилиям «Динамо» получает несколько возможностей для взятия ворот соперников. Но вновь здорово играет Грапентин. А вот ошибку защитников у наших ворот немецкие футболисты не прощают. На 63-й минуте матча Хоппе (обратите внимание — снова защитник!) входит в штрафную и, получив мяч, сильнейшим ударом посылает его в верхний угол ворот.
Гол этот, как ни странно, повлиял в лучшую сторону на командную игру нашего клуба. Исчезла спешка, стал точнее пас, все четче и четче организуется контроль мяча во всех линиях. А тут еще и наши соперники впадают в другую крайность. Стремясь побыстрее забить второй мяч, немецкие футболисты бросаются вперед большой группой и предоставляют свободу действий нашим форвардам и игрокам средней линии, особенно Дараселия. Вот тут-то мы увидели динамовцев в полном блеске. Многоходовые комбинации, обводка на скорости, подсечка мяча, удары по воротам с ходу! И нужно было видеть, как зрители аплодировали Кипиани, Шенгелия, Гуцаеву, Дараселия, Чивадзе и их партнерам за высокое мастерство. И не будет преувеличением, если я скажу, что два мяча, забитых после изящных комбинаций Гуцаевым и Дараселия, могут украсить любой футбольный учебник или фильм.
Матч оказался во всех отношениях достойным финала Кубка кубков. На поле стадиона с первой до последней минуты шла атлетическая, жесткая борьба за мяч. Приятно, что то не исключало дружеских обоюдных извинений, когда порой нарушались правила. Арбитр Латанци был строг, но объективен. Никаких лишних свистков или жестов. Все было предельно ясно и игрокам, и зрителям, Поэтому с трибуны мы следили прежде всего за игрой, за рождением и воплощением мысли Чивадзе, Кипиани, Дараселия, Шенгелия, Гуцаева, Курбювайта, Шнупхаэе, Рааба, Фогеля. И это доставляло эстетическое наслаждение. А если к этому прибавить завоеванный тбилисцами Кубок кубков, то день 13 мая — счастливый день не только в биографии тбилисского «Динамо», но и всего советского футбола.
ПОСЛЕ ФИНАЛА.
Слезы радости набегали на глаза. Мы долго (целых шесть лет) ждали этого момента. И вот он настал. Президент УЕФА А. Франки вручает Кубок кубков капитану советской команды А. Чивадзе. Первыми динамовцев поздравили их друзья-соперники из Йены. Затем наша команда совершила традиционный круг почета.
Дорогой подарок преподнесли всем любителям спорта в нашей стране динамовцы Тбилиси во главе с тренером Н. Ахалкаци. Их игра в европейском турнире в большинстве матчей строилась в атакующем плане. Динамовцы доказали, что ставка на атаку всегда оплачивается сторицей. И в награду за это получили Кубок обладателей кубков) В заключение — два интервью.
Р. Нахтигаль — бывший игрок «Форвертса» и сборной ГДР, а ныне корреспондент газеты «Дойчес шпортэхо» (Берлин): «Игра получилась. На поле были команды разного плана. Динамовцы Тбилиси победили по праву. Восхищен игрой Кипиани — это изумительный техник и тактик. Поздравляю «Динамо» с большой победой!».
К.-Х. Хайманн — главный редактор журнала «Киккер» (ФРГ): «Динамо» (Тбилиси) — знакомая мне команда. Наш журнал часто пишет об этом клубе. Динамовцы имеют в своих рядах футболистов с международной репутацией. Это прежде всего Кипиани и Чивадзе. Победа советской команды в Кубке кубков закономерна».
Виктор ПОНЕДЕЛЬНИК, специальный корреспондент «Советского спорта».

Газета «Заря Востока» (Тбилиси) от мая 1981 года:

Газета «Молодежь Грузии» (Тбилиси) от мая 1981 года:

Газета «Вечерний Тбилиси» (Тбилиси) от мая 1981 года: